วารสารหมอยาไทยวิจัย

สารบัญ

สุภัทรา กลางประพันธ์ — Mon, 01 Jul 2024 00:00:00 +0700

สารบัญ

บทบรรณาธิการ

สุภัทรา กลางประพันธ์ — Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

วารสารหมอยาไทยวิจัยเข้าสู่ปีที่ 10 ฉบับที่ 1 ระหว่างเดือนมกราคมถึงเดือนมิถุนายน พ.ศ.
2567 โดยเน้นเฉพาะบทความที่มีความเกี่ยวข้องกับแพทย์แผนไทย แพทย์ทางเลือก แพทย์บูรณาการ
และหมอพื้นบ้าน จำนวน 10 บทความ ซึ่งมีทั้งการศึกษาหมอพื้นบ้าน งานทางด้วยคลินิก และ
งานวิจัยในห้องปฏิบัติการ ซึ่งยังคงสถานภาพการเป็นวารสารในฐานข้อมูล TCI กลุ่มที่ 2 เข้าสู่ปีที่ 5
กองบรรณาธิการฯ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความในวารสารหมอยาไทยวิจัยจักเป็นประโยชน์
แก่ผู้สนใจ และพร้อมที่จะพัฒนาความเข้มข้นทางด้านวิชาการและผลักดันการดำเนินการต่าง ๆ ตาม
ข้อกำหนดของ ThaiJo เพื่อให้วารสารมีคุณภาพมากยิ่งขึ้นในแต่ละปีทั้งนี้ขอขอบพระคุณผู้นิพนธ์
และผู้ทรงคุณวุฒิทุกท่านที่สละเวลาเขียนและกลั่นกรองบทความก่อนตีพิมพ์เพื่อประโยชน์ทาง
วิชาการโดยเฉพาะงานที่เกี่ยวข้องกับประเด็นที่กำหนด

บรรณาธิการวารสารหมอยาไทยวิจัย
รองศาสตราจารย์ ดร.กภ.ภักศจีภรณ์ ขันทอง

คุณภาพและฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของวัตถุดิบสมุนไพร ที่เป็นส่วนประกอบในพิกัดยาตรีสาร

Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

พิกัดยาตรีสารประกอบไปด้วยสมุนไพร 3 ชนิดได้แก่ รากเจตมูลเพลิงแดง (Plumbago indica L.) เถาสะค้าน (Piper wallichii Miq.) และรากช้าพลู (Piper sarmentosum Roxb.) สมุนไพรในพิกัดนี้มีรสเผ็ดร้อน ช่วยเพิ่มความอบอุ่นแก่ร่างกาย กระจายเลือดลมและกระตุ้นการไหลเวียนโลหิต บทความนี้มุ่งนำเสนอการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับคุณภาพของวัตถุดิบและฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของสมุนไพรที่เป็นส่วนประกอบในพิกัดยาตรีสาร ซึ่งจากการทบทวนวรรณกรรมพบว่าสมุนไพรที่เป็นส่วนประกอบในพิกัดยาตรีสารทั้ง 3 ชนิด มีมาตรฐานสมุนไพรและข้อกำหนดทางกายภาพและทางเคมีที่สามารถใช้เป็นมาตรฐานในการควบคุมคุณภาพสมุนไพรเดี่ยว และการประเมินฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่สำคัญของสมุนไพรที่ใช้เป็นวัตถุดิบ ได้แก่ ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด และฤทธิ์ต้านการอักเสบ ซึ่งสามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการควบคุมคุณภาพและสนับสนุนการนำพิกัดยามาพัฒนาเป็นยารักษาโรคและผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อใช้เป็นทางเลือกในการดูแลสุขภาพต่อไป

ประสิทธิผลและความปลอดภัยของดีบัว (Nelumbo nucifera) ช่วยการนอนหลับ

Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

โรคนอนไม่หลับหรือ insomnia เป็นภาวะที่มีความยากลำบากในการนอนหลับซึ่งส่งผลให้เกิดความ
บกพร่องต่าง ๆ ต่อสุขภาพและการใช้ชีวิตประจำวัน สมุนไพรเป็นทางเลือกหนึ่งในการรักษาแทนการใช้ยาซึ่งมักมีผลข้างเคียง มีการใช้สมุนไพรดีบัวในการช่วยให้นอนหลับแต่ยังขาดหลักฐานเชิงประจักษ์ที่เพียงพอ การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงทดลองเบื้องต้นมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เปรียบเทียบคุณภาพการนอนหลับของผู้ป่วยก่อนและหลังการรักษาภาวะนอนไม่หลับด้วยแคปซูลดีบัว และ 2) ศึกษาประสิทธิผลและความปลอดภัยของดีบัว โดยทำการคัดเลือกอาสาสมัครแบบเจาะจงจำนวน 50 คน จากผู้ที่มีอาการนอนไม่หลับที่มารับบริการที่คลินิกแพทย์แผนไทย โรงพยาบาลรัตนวาปี จังหวัดหนองคาย ระหว่างเดือน สิงหาคม 2566 ถึง เดือน ธันวาคม 2566 ประเมินผลโดยใช้แบบสอบถามคุณภาพการนอนหลับของพิตต์สเบิร์ก โดยคะแนนรวม Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) ที่น้อยกว่าหรือเท่ากับ 5 หมายถึง มีคุณภาพการนอนที่ดี คะแนนรวมที่มากกว่า 5 คะแนน หมายถึง มีคุณภาพการนอนที่ไม่ดี วิเคราะห์ภายในกลุ่มด้วยสถิติ paired t-test ผลการศึกษาพบว่า ค่าคะแนนเฉลี่ยคุณภาพของการนอนหลับก่อนและหลังการทดลองแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p–value < 0.05) โดยมีค่า PSQI อยู่ในระดับ 15.24 ± 1.19 และ 1.82 ± 0.69 ตามลำดับ ผลการวิเคราะห์ความเป็นไปได้ของอาการไม่พึงประสงค์ พบว่า อาสาสมัครร้อยละ 98 ไม่พบอาการไม่พึงประสงค์หลังเข้าร่วมการทดลอง มีเพียง 1 ราย มีอาการใจสั่นเล็กน้อย ผลการศึกษาครั้งนี้สรุปได้ว่าดีบัวสามารถช่วยเพิ่มคุณภาพการนอนหลับในผู้ป่วยที่มีภาวะนอนไม่หลับได้โดยมีผลข้างเคียงน้อยในผู้ป่วยเฉพาะราย จึงอาจใช้เป็นทางเลือกหนึ่งในการรักษาแทนการใช้ยาหรือใช้ควบคู่ไปกับยาอย่างไรก็ตามควรมีการศึกษาเพิ่มเติมในระยะยาวรวมถึงกลไกการออกฤทธิ์ของสารพฤกษเคมีต่างๆ ในดีบัวเพื่อยืนยันประสิทธิภาพและความปลอดภัยของดีบัวมาใช้รักษาภาวะการนอนไม่หลับ

การศึกษาเบื้องต้นการบรรเทาอาการปวดประจำเดือนปฐมภูมิด้วยยาธาตุบรรจบและยาประสะกะเพรา

เมธาวี กลิ่นกุหลาบทอง, วัฒนา ชยธวัช, ศุภรัศมิ์ อัศวพรธนภัทร์ — Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

การศึกษาเบื้องต้นการบรรเทาอาการปวดประจำเดือนปฐมภูมิด้วยยาธาตุบรรจบและยาประสะกะเพรา เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi-Experimental study) อาสาสมัครเป็นนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายที่มีอาการปวดประจำเดือน จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วยแบบบันทึกข้อมูลอาการปวดประจำเดือน ข้อมูลส่วนบุคคล ประวัติการมีประจำเดือน ลักษณะอาการปวดประจำเดือน (MSQ : Menstrual Symptom Questionnaire) และการประเมินอาการปวดประจำเดือนก่อนและหลังการรับประทานยาโดยใช้ NRS: Numerical Rating Scale ผลการศึกษา พบว่า อาสาสมัครมีอายุ 18 ปี (ร้อยละ 86.67) ส่วนใหญ่มีประจำเดือนครั้งแรก อายุ 11 ปี (ร้อยละ 36.67) เรียนอยู่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 (ร้อยละ 90) ลักษณะอาการปวดประจำเดือนแบบ Spasmodic ร้อยละ 56.67 คือ ปวดหลัง ปวดท้อง และปวดขาด้านในและมีลักษณะอาการปวดประจำเดือนแบบ Congestive ร้อยละ 43.33 คือ รู้สึกหงุดหงิด กระสับกระส่าย ใจร้อน ก่อนมีประจำเดือน และมี เมื่อเปรียบเทียบความแตกต่างของค่าเฉลี่ยอาการปวดประจำเดือนก่อนและหลังรับประทานยาธาตุบรรจบและยาประสะกะเพรา พบว่า มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value <0.05) โดยค่าเฉลี่ยอาการปวดประจำเดือนก่อนรับประทานยาธาตุบรรจบและยาประสะกะเพราอยู่ในระดับปวดเล็กน้อย (x̄ = 5.93, S.D. = 2.00) และหลังรับประทานยาอยู่ในระดับไม่ปวดเลย (x̄ = 1.8, S.D.= 1.65) ดังนั้นผู้ที่มีอาการปวดประจำเดือนจึงสามารถใช้ยาธาตุบรรจบและยาประสะกะเพราบรรเทาอาการปวดประจำเดือนได้ด้วยความมั่นใจ และเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการบรรเทาอาการปวดประจำเดือน

การประเมินความพึงพอใจของอาสาสมัครต่อการใช้ผลิตภัณฑ์โลชั่นบำรุงผิวกาย ที่มีส่วนผสมจากสารสกัดหนอนตายหยาก

Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

ปัญหาผิวของคนไทยส่วนใหญ่คือ การเกิดสิว ผิวขาดความชุ่มชื่น การเกิดฝ้าและจุดด่างดำบนใบหน้า การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความพึงพอใจของอาสาสมัครและสำรวจพฤติกรรมผู้บริโภคที่มีต่อการใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวกายที่มีส่วนผสมสารสกัดของหนอนตายหยากช่วงอายุ 20 - 60 ปี ในจังหวัดนครศรีธรรมราช จำนวน 200 คน เพื่อทราบถึงความต้องการส่วนใหญ่ของผู้บริโภค โดยการศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปริมาณ ใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือการวิจัย และวิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าสถิติ t-test และค่าสถิติ Chi-Square test โดยกำหนดนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

ผลการศึกษาพบว่า อาสาสมัครส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ชอบกลิ่นของผลิตภัณฑ์บำรุงผิวกายที่มีส่วนผสมจากสมุนไพรหนอนตายหยากมากที่สุด รองลงมาคือ ความชุ่มชื่นต่อผิว การซึมซาบผ่านผิวหนัง สำหรับคะแนนความพึงพอใจโดยรวมต่อผลิตภัณฑ์โลชั่นอยู่ในระดับพึงพอใจมาก พฤติกรรมและแนวโน้มในการใช้ผลิตภัณฑ์ พบว่าอาสาสมัครชอบผลิตภัณฑ์ที่เป็นเนื้อโลชั่น มากกว่าลักษณะอื่น ๆ รู้จักตัวสินค้าจากการรีวิวผ่านสื่อออนไลน์และสั่งผ่านสื่อออนไลน์เช่นกัน ซึ่งการศึกษานี้เป็นประโยชน์ในการเพิ่มมูลค่าให้กับสมุนไพรไทยและเป็นทางเลือกในการประกอบอาชีพเสริมของคนในชุมชนได้หากสมุนไพรนี้ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายและสามารถขยายผลต่อยอดในเชิงพาณิชย์ได้ และผู้ประกอบการสามารถใช้เพื่อวางแผนการตลาดในอนาคตต่อไป

การทดสอบสารพฤกษเคมีเบื้องต้นและฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียของสารสกัดใบกระท่อมต่อเชื้อสเตร็ปโตคอคคัสมิวแทนส์

Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

กระท่อม (Mitragyna speciosa Korth) เป็นสมุนไพรที่ชาวบ้านนิยมบริโภคโดยนำใบสดมาเคี้ยว และมีการใช้ในทางการแพทย์แผนโบราณ กระท่อมมีสารพฤกษเคมีหลายกลุ่มซึ่งมีผลต่อการเจริญเติบโตของเชื้อสเตร็ปโตคอคคัสมิวแทนส์ (Streptococcus mutans) ซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดโรคฟันผุ ที่ยังคงเป็นปัญหาและพบมากในปัจจุบัน ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบสารพฤกษเคมี และประเมินฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียของสารสกัดใบกระท่อมต่อS. mutans ATCC 25175 ซึ่งเป็นเชื้อโรคในช่องปากที่โดดเด่นในโรคฟันผุ โดยสกัดใบกระท่อมด้วยเอทานอล จากนั้นนำสารสกัดใบกระท่อมไปทดสอบกลุ่มสารพฤกษเคมี และทดสอบฤทธิ์ต้านเชื้อเพื่อหาค่าความเข้มข้นที่ต่ำที่สุดที่สามารถยับยั้งเชื้อแบคทีเรียได้ (MIC) และหาค่าความเข้มข้นที่ต่ำที่สุดที่สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ (MBC) ด้วยวิธี Broth dilutionและทดสอบผลของสารสกัดต่อการลดลงของค่า pH จากเชื้อ S.mutans ด้วยวิธี Glycolytic pH drop ผลการทดสอบพบว่าสารสกัดใบกระท่อมมีสารกลุ่มแอลคาลอยด์ ฟลาโวนอยด์ เทอร์พีนอยด์ สารประกอบฟีนอลิก และแทนนินพบว่าสารสกัดใบกระท่อมมีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ S. mutans ATCC 25175 มีค่า MIC เท่ากับ 3.125 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร และมีค่า MBC เท่ากับ 100 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร และผลของสารสกัดต่อการลดลงของค่า pH พบว่าที่ความเข้มข้น 3.0 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร มีผลดีที่สุดต่อการลดการผลิตกรดของเชื้อ S. mutansมีอัตราการลดลงของค่า pH เหลือ 0.026 หน่วยต่อนาที การศึกษานี้บ่งชี้ว่าสารสกัดใบกระท่อมในชั้นเอทานอลมีฤทธิ์ต้านเชื้อ S. mutans เป็นเชื้อก่อฟันผุ ซึ่งเป็นสมุนไพรที่น่าสนใจในการนำไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อป้องกันฟันผุในอนาคต

การศึกษาเปรียบเทียบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของสารสกัดน้ำและเอทานอล ของตำรับสมุนไพรไทย "ยานึ่งท้อง"

พริมา ทองวิเชียร, ภัทรศศิร์ เหล่าจีนวงค์ — Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

ตำรับยานึ่งท้องเป็นตำรับยาที่ใช้ในการดูแลสุขภาพมารดาหลังคลอดที่ถูกระบุอยู่ในคัมภีร์แพทย์ไทย แผนโบราณ มีสรรพคุณในการขับน้ำคาวปลา บรรเทาอาการปวดมดลูก และช่วยให้หน้าท้องยุบเร็วขึ้น ซึ่งมีทั้งรูปแบบผสมน้ำและสุรา ในการศึกษาครั้งนี้จึงทำการศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของสารสกัดน้ำและเอทานอลของตำรับ "ยานึ่งท้อง" ด้วยวิธี DPPH และ ABTS และศึกษาองค์ประกอบทางพฤษเคมีโดยวิเคราะห์หาปริมาณสารประกอบฟินอลิกและฟลาโวนอยด์รวมของสารสกัดน้ำและเอทานอล จากการศึกษาพบว่าสารสกัดเอทานอลตำรับยานึ่งท้องมีร้อยละของสารที่สกัดได้มากกว่าสารสกัดน้ำ และพบปริมาณสารประกอบฟีนอลิกและสารประกอบฟลาโวนอยด์รวมของสารสกัดเอทานอลตำรับยานึ่งท้องมีค่าเท่ากับ 7.9 ± 0.3 มิลลิกรัมของกรด แกลลิก/100 กรัมของสารสกัด และ 5.6 ± 0.3 มิลลิกรัมของแคทีชิน/100 กรัมของสารสกัดซึ่งมีปริมาณสูงกว่าสารสกัดน้ำตำรับยานึ่งท้อง นอกจากนี้การศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ DPPH และ ABTS ของสารสกัดตำรับยานึ่งท้องพบว่าค่า IC₅₀ ของสารสกัดเอทานอลที่ทดสอบด้วยวิธี DPPH และ ABTS มีค่าเท่ากับ 1.118 ± 0.125 และ 0.371 ± 0.013 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร ตามลำดับ ในการศึกษานี้สรุปได้ว่าสารสกัดเอทานอลมีปริมาณร้อยละของสารสกัดที่ได้ ค่า IC₅₀ และมีปริมาณสารประกอบฟีนอลิกและสารประกอบฟลาโวนอยด์รวมสูงกว่าสารสกัดน้ำของตำรับยานึ่งท้อง

ผลของกรรมวิธีการแปรรูปหญ้ารีแพร์ต่อปริมาณสารประกอบฟีนอลิกรวม และฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ

Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

หญ้ารีแพร์หรือหญ้าฮียุ่มเป็นพืชที่มีประวัติการใช้ในทางการแพทย์แผนไทยเนื่องด้วยคุณสมบัติช่วยฟื้นฟูและช่วยบำรุงผิวพรรณและร่างกายโดยวิธีการใช้ตามโบราณมีทั้งการใช้ภายนอกและการต้มรับประทานอย่างไรก็ตามยังไม่มีการศึกษามาก่อนว่าการแปรรูปหญ้ารีแพร์ด้วยวิธีที่แตกต่างกันก่อนนำมาใช้งานให้ปริมาณสารพฤกษเคมีและฤทธิ์ทางชีวภาพแตกต่างกันหรือไม่ งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการนำหญ้ารีแพร์มาแปรรูปด้วยกรรมวิธีที่แตกต่างกัน จำนวน 4 แบบ ได้แก่ การผึ่งลม การอบแห้ง การย่างไฟ และการคั่ว จากนั้นศึกษาปริมาณสารประกอบฟีนอลิกรวมและฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH และ ABTS ผลการศึกษาพบว่าหญ้ารีแพร์ที่แปรรูปด้วยวิธีผึ่งลม อบแห้ง ย่างไฟ และคั่ว มีปริมาณฟีนอลิกเทียบเท่ากับกรดแกลลิก 22.07±8.10, 28.50±2.86, 92.12±5.33 และ 121.39±2.57µg (µg GAE/g dry weight) ตามลำดับ ฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH มีค่าความเข้มข้นของสารสกัดที่ยับยั้งอนุมูลอิสระได้ 50% (the half maximal inhibitory concentration; IC₅₀)เท่ากับ 167.47±21.58, 122.47±8.73, 78.81±13.75 และ 62.63±8.33 mg/ml ตามลำดับ และวิธี ABTS มีค่า IC₅₀ เท่ากับ 375.33±69.93, 238.50±16.57,115.19±4.26 และ 113.69±7.86 mg/ml ตามลำดับผลการศึกษาพบว่าหญ้ารีแพร์ที่แปรรูปด้วยวิธีการคั่วมีปริมาณกลุ่มฟีนอลิกที่สูงกว่าและฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่แรงกว่าการเตรียมรูปแบบอื่นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จึงน่าจะเป็นวิธีที่เหมาะสมสำหรับการนำไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ทางเลือกเพื่อส่งเสริมสุขภาพในอนาคต

การพัฒนาโลชั่นบำรุงผิวจากสารสกัดตำรับเกสรทั้งห้าที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และต้านการอักเสบในระดับหลอดทดลอง

Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

ตำรับเกสรทั้งห้าประกอบด้วยสมุนไพรที่มีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งช่วยชะลอความชราของผิวหนัง ทำให้ผิวหนังคงความชุ่มชื้นไว้ได้ แต่ยังไม่พบรายงานว่ามีเวชสำอางจากตำรับเกสรทั้งห้า งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาโลชั่นจากสารสกัดเกสรทั้งห้าที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบ โดยสารสกัดส่วนเอทานอลของเกสรทั้งห้าถูกนำมาประเมินฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี ABTS และ DPPH และฤทธิ์ต้านการอักเสบผ่านการยับยั้งการสร้างไนตริกออกไซด์ (nitric oxide, NO) ด้วยวิธี Griess จากนั้นสารสกัดจะถูกนำมาพัฒนาเป็นโลชั่น ผลการศึกษา พบว่า สารสกัดเกสรทั้งห้ามีฤทธิ์ยับยั้งอนุมูลอิสระ ABTS^•+ และ DPPH^• ที่สูง โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 0.09±0.01 และ 0.05±0.01 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร ตามลำดับ และมีความสามารถในการยับยั้งการสร้าง NO โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 0.07±0.01 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร เมื่อนำสารสกัดมาพัฒนาสูตรโลชั่นที่ความเข้มข้นร้อยละ 0.01, 0.10 และ 0.50 โดยน้ำหนัก จะศึกษาความคงตัวของโลชั่นสมุนไพรด้วยวิธีการทดสอบในสภาวะเร่ง (heat-cool cycling method) และประเมินฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบของโลชั่นสมุนไพร พบว่า โลชั่นทุกสูตรมีความคงตัวดี ไม่มีการเปลี่ยนแปลงลักษณะทางกายภาพและทางเคมี ยิ่งไปกว่านั้นโลชั่นสมุนไพรทุกสูตรมีศักยภาพในการต้านอนุมูลอิสระและยับยั้งการสร้าง NO ดังนั้นโลชั่นจากสารสกัดเกสรทั้งห้าความเข้มข้นร้อยละ 0.01, 0.10 และ 0.50 โดยน้ำหนัก จึงมีความเหมาะสมที่จะนำไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์โลชั่น/ผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบต่อไป

การศึกษาภูมิปัญญาการนวดขิดเส้นพื้นบ้านอีสาน: กรณีศึกษานายณรงค์ สิทธิสงคราม

Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารวบรวมและวิเคราะห์กระบวนการรักษาโรคด้วยภูมิปัญญาการนวดพื้นบ้านอีสานด้านการนวดขิดเส้นของ นายณรงค์ สิทธิสงคราม ซึ่งเป็นภูมิปัญญาที่มีการรักษามาตั้งแต่อดีต โดยการสั่งสมประสบการณ์และถ่ายทอดความรู้จากรุ่นสู่รุ่น โดยการวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพซึ่งมีเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ การใช้แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ และการถามตอบ เก็บข้อมูลโดยการสังเกตและการสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหาและตรวจสอบข้อมูลจากเอกสารและแหล่งอ้างอิงที่น่าเชื่อถือ

จากการวิจัยพบว่า ภูมิปัญญาการนวดขิดเส้นของนายณรงค์ สิทธิสงคราม ได้รับการสืบทอดมาจากมารดา ที่ถ่ายทอดองค์ความรู้จนเกิดเป็นประสบการณ์ จนเกิดเป็นความชำนาญในการรักษา โดยมีทั้งหมด 3 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การนวดพื้นฐาน คือ การคลายกล้ามเนื้อในบริเวณที่อาการตึง จม และตีบ 2) การขิดเส้น คือ การใช้นิ้วหัวแม่มือ ส้นมือ ปลายศอก และส้นเท้า ในการเขี่ย ผลัก ขยับเส้น และ 3) การยืดกล้ามเนื้อ ซึ่งจะทำหลังการรักษาเพื่อช่วยในการปรับสมดุลให้ร่างกาย นายณรงค์ สิทธิสงคราม มีกระบวนในการรักษาโรค/อาการด้วยเทคนิคการนวดขิดเส้น ทั้งหมด 6 อาการ ได้แก่ ไมเกรน ไหล่ติด สะบักจม สลักเพชร ข้อเท้าแพลง จับโปงน้ำเข่าและจับโปงแห้งเข่า

เมื่อวิเคราะห์กระบวนการรักษาด้วยวิธีการนวดขิดเส้น พบว่า มีจุดและแนวเส้นสัมพันธ์กับการนวดไทยแบบราชสำนัก การนวดไทยเพื่อส่งเสริมสุขภาพ (เชลยศักดิ์) ด้วยการผสมผสานความรู้ในด้านการนวดขิดเส้นที่ได้รับการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษ จนเกิดเป็นเทคนิคเฉพาะตัวและทำการรักษามาจนถึงปัจจุบัน

การวิเคราะห์หาปริมาณโลหะหนักในยาสมุนไพร 10 ตำรับของโรงพยาบาล การแพทย์แผนไทยสกลนคร หลวงปู่แฟ๊บ สุภัทโท

Sun, 30 Jun 2024 00:00:00 +0700

การศึกษางานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ในการตรวจวิเคราะห์หาปริมาณโลหะหนักในตำรับยาสมุนไพร 10 ตำรับ ของโรงพยาบาลการแพทย์แผนไทยสกลนคร หลวงปู่แฟ๊บสุภัทโท โลหะหนักที่ทำการศึกษาได้แก่ ตะกั่ว (Pb), แคดเมียม (Cd) สารหนู (As) , และปรอท (Hg) ตัวอย่างตำรับยาสมุนไพรได้แก่ ยาเถาวัลย์เปรียง ยาประสะเจตพังคี ยาสหัศธารา ยาธรณีสัณฑะฆาต ยาหอมนวโกฐ ยาประสะจันทน์แดง ยากษัยเส้น ยาหอมเทพจิตรยาขมิ้นชัน และยาว่านชักมดลูก ปริมาณตัวอย่างที่ใช้ในการทดลอง 0.25 กรัม สารละลายผสมระหว่างกรดไนตริก 65% โดยปริมาตร และไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ 35% ในอัตราส่วน 2:1 ทำการย่อยตัวอย่างโดยวิธี การย่อยเปียก (Wet digestion) จากนั้นนำตัวอย่างไปวิเคราะห์หาปริมาณโลหะหนักด้วยเครื่อง Atomic absorption spectrophotometer (AAS) โดยใช้เทคนิค Flame atomization วิเคราะห์แคดเมียมเทคนิค Graphite furnace วิเคราะห์สารหนูกับตะกั่ว และวิเคราะห์ปริมาณปรอทด้วยเทคนิค Mercuryvaporunit จากผลการทดลอง พบว่า ในตำรับยาสมุนไพรทั้ง 10 ตำรับมีปริมาณโลหะหนัก ตะกั่ว แคดเมียม สารหนู และปรอท ที่ตรวจพบไม่เกินเกณฑ์มาตรฐานของตำรามาตรฐานยาสมุนไพรไทยปี พ.ศ. 2563 (Thai herbal pharmacopoeia, 2020) และองค์การอนามัยโลก (World health organization) กำหนด จึงเห็นได้ว่าตำรับยาสมุนไพรเหล่านี้มีความปลอดภัยต่อผู้บริโภค