การพัฒนาแบบวัดความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวไทย
คำสำคัญ:
ความอยู่ดีมีสุข, ครอบครัว, การพัฒนาเครื่องมือ, สนทนากลุ่ม, แบบสอบถามบทคัดย่อ
บทคัดย่อ
ครอบครัวไทยมีการเปลี่ยนแปลงที่มีผลต่อครอบครัวทั้งด้านโครงสร้างและความเป็นอยู่ดีมีสุขของครอบครัว งานวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาแบบวัดความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวไทย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาเครื่องมือสำหรับการสำรวจความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวไทยตามวงจรชีวิตครอบครัว แบ่งการดำเนินการวิจัยออกเป็น 2 ระยะ คือ ระยะแรกเป็นการสร้างแบบวัด โดยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพเพื่อระบุคุณลักษณะของความอยู่ดีมีสุขของครอบครัว เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยกระบวนการสนทนากลุ่มจากตัวแทนครอบครัว (n = 310 คน) ใน 5 พื้นที่ ได้แก่ กรุงเทพมหานคร ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และ ภาคใต้ แบ่งกลุ่มการสนทนาออกเป็นกลุ่มชายและกลุ่มหญิง กลุ่มๆ ละ 6-10 คน รวมจำนวน 40 กลุ่ม ผลการวิเคราะห์เชิงเนื้อหาพบว่าความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวตามการรับรู้ของครอบครัว ประกอบด้วยองค์ประกอบ 9 ด้าน คือ 1. ด้านสัมพันธภาพ 2. ด้านบทบาทหน้าที่ 3. ด้านเศรษฐกิจ 4. ด้านการดำเนินชีวิตอย่างพอเพียง 5. ด้านความร่วมใจและปลอดภัยในชุมชน 6. ด้านการพัฒนาทางจิตวิญญาณ 7. ด้านการดูแลสุขภาพ 8. ด้านการศึกษา และ 9. ด้านความมั่นคงและการพึ่งพา จากนั้นนำข้อมูลเชิงคุณภาพที่สรุปได้มาสร้างแบบวัดครอบครัวอยู่ดีมีสุข (ฉบับร่าง) จำนวน 85 ข้อ เป็นคำถามให้ตอบเป็นมาตรวัดแบบลิเคิร์ตสเกล 5 ระดับ ระยะที่สอง เป็นการทดสอบคุณภาพของแบบวัด โดยตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาจากผู้ทรงคุณวุฒิด้านครอบครัวจำนวน 5 ท่าน หลังจากนั้นนำไปทดสอบความเชื่อมั่นของแบบวัด ความตรงเชิงโครงสร้างโดยการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงสำรวจกับกลุ่มตัวอย่างซึ่งเป็นผู้แทนของครอบครัว จำนวน 351 ครอบครัว ในเขตกรุงเทพมหานคร
ผลจากการวิจัย พบว่า ได้แบบวัดแบบวัดครอบครัวอยู่ดีมีสุข จำนวน 9 องค์ประกอบ 75 ข้อคำถาม โดยการกระจายของตัวแปรในแต่ละปัจจัยเป็นไปตามที่การจัดกลุ่ม 9 องค์ประกอบที่ได้กำหนดไว้ และแบบวัดมีความเชื่อมั่นแบบสอดคล้องภายในเท่ากับ .952 และความเชื่อมั่นรายองค์ประกอบมีค่าอยู่ระหว่าง .703 -.925 ทั้ง 9 องค์ประกอบสามารถอธิบายความแปรปรวน ได้ร้อยละ 55.66
References
and Social Sciences, 23(2), 1-6. [In Thai]
Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis (2nd ed.). Hillsdale, NJ:
Lawrence Erlbaum.
Creswell, J.W., & Clark, V.L.P. (2001). Designing and Conducting Mixed Method Research.
(2nd ed.). London: Sage.
Jongudomkarn, D. (2015). Family and care for members with illnesses: proposed issues for
literature review. Journal of Nursing Science and Health, 38(4), 100-13. [In Thai]
Jongudomkarn, D., Phuphaibul, R., Kamhom, R., Dejakupatra, C. et al. (2017). Thai families’
perceptions of family well-being: A qualitative study. Journal of Nursing Science and
Health, 40(1), 4-29.
Kodchapakdee, N., Isaranuluk, S., Phuphaibul, R., Tejagupta, C., Plengsaad, A., Pitukpakorn, P.,
et al. (2001). Research report on development indicators of family well-being.
Bangkok: National Institute for Child and Family Development. [In Thai]
Llewellyn, G., Thompson, K., Whybrow, S., & McConnell, D. (2003). Supporting families:
Family well-being and children with disabilities. (Cited on 2018 April 3). Available
Fromfile:///C:/Users/Rutja/AppData/Local/Packages/Microsoft.MicrosoftEdge_8wekyb3
d8bbwe/TempState/Downloads/Supporting_Families_Family_well being_and_
children%20(1).pdf.
Lynn, M. R. (1986). Determination and quantification of content validity. Nursing Research, 35,
382-385.
McKeown, K., Pratschke, J., & Haase, T. (2003). Family well-being: What make a different?
Dublin, Ireland: Kieran McKeown Limited.
Milligan, S., Fabian, A., Coope, P., & Errington, C. (2006). Family well-being indicators from the
1981-2001: New Zealand Census. Statistics New Zealand.
Munro, B. H. (2005). Statistics methods for health care research (5th ed.). Philadelphia:
Lippincott Williams & Wilkins.
National Science and Technology Development Agency (NSTDA). (2017). Blue Print of
Thailand 4.0. (Cited on 2018 Jan 10). Available from
https://www.nstda.or.th/th/nstda-doc-archives/thailand-40/11625-blueprint-thailand-4. [In Thai]
Noor, N., Gandhi, A., Ishak, I., & Wok, S. (2014). Development of indicators for family well-
being in Malaysia. Social Indicators Research, 3(1), 279-318.
Office of Health Promotion, MOPH. (2006). Health personnel guideline for family hardiness,
family warmth, and strong Thailand. Bangkok: Agriculture Society Printing. [In Thai]
Office of the National Economic and Social Development Board. (2003). An integrative
approach to family development. Paper from “Direction for Family Development: An Integrative Approach” at Prince Palace Hotel. Dated: September 15, 2003. [In Thai]
Office of the National Economic and Social Development Board. (2017). The National Development
Plan # 12. (Cited on 2017 Dec 20). Available from https://www.nesdb.go.th/ewt_w3c/main.php?filename=develop_issue. [In Thai]
Office of Women and Family Activity. (2014). Family. (Cited on 2017 Dec 20). Available from http://www.oknation.net/blog/LittleLee/2014/03/17/entry-1. [In Thai]
Peisher, A., Sewell, M., & Kirk, R. (2001). Outcome accountability of family support program:
Volume I. Chapel Hill, NC: Friend International Publisher.
Phuphaibul, R. (1998). Family nursing: Theoretical concepts and applications. Bangkok: V.J.
Printing. 1998. [In Thai]
Phuphaibul, R. (2019). Integrative studies of Thai families according to family life cycle:
Executive summary. Paper from the “How Much Family Well-Being of Thai Family
Are?: From Families Between Beginning to Very Old Aged” at Bangkok Palace Hotel, Bangkok. Date: January 21, 2019. [In Thai]
Punyasigh, S. (2014). Self-development and indicators of farming families well-being in
accordance with Sufficiency Economy Philosophy approach in northeast Thailand.
Humanity and Social Science, 31(3) ,121-38. [In Thai]
Royal Academy Dictionary. (1999). Family. (Cited on 2018 Jan 10). Available from http://library.tcdc.or.th/record/view/b00001818. [In Thai]
Samuthachan, P., Kaewkond, T., & Uden, T. (2017). Thai families’ well-being. Thailand
Research Fund. Bangkok: Deaan Tula Printing. [In Thai]
Teanthavorn, V., Leerapun, P., Siviroj, P., Kongnoo, W., & Khapanya, T. (1999). The study of
Thai family’s desired characteristics. Nonthaburi: Department of Health. MOPH. [In Thai]
Tejagupta, C. (2001). Family Study. Nonthaburi: Sukhothaithammathirath University.
Tejagupta, C. (2017). A Review of indicators for family measures in Thailand. In R.
Phuphaibul et al. A Review of Thai Families in Transition and Guide for Strengthening Family. Bangkok: Thailand Research Fund (TRF). [In Thai]
Thongdee, P. (2018). Family and Family Institutes. (Cited on 2018 Jan 10). Available from http://www.human.cmu.ac.th/home/hc/ebook/006103/lesson1/01.htm. [In Thai]
White, J.M., & Kline, D.M. (2008). Family theories: An introduction. 3th edition. London: Sage Publisher.
