การควบคุมแบคทีเรียก่อโรคฟันผุ (Control of cariogenic bacteria)

Abstract

เป็นที่ยอมรับว่าโรคฟันผุเป็นโรคติดเชื้อสามารถติดต่อแพร่กระจายได้ พบว่าสาเหตุสำคัญประการหนึ่งของการเกิดโรคฟันผุคือ มิวแทนส์ สเตร็ปโตค็อกไซ (mutans streptococci) ซึ่งพบได้ในช่องปากของเด็กตั้งแต่เริ่มมีฟันขึ้นเนื่องจากเชื้อ มิวแทนส์ สเตร็ปโตค็อกไซ มีคุณสมบัติที่แตกต่างจากเชื้อชนิดอื่นในช่องปาก เช่น สามารถสร้างดพลีแซคคาไรด์ชนิดที่ไม่ละลายน้ำซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของคราบจุลินทรีย์สร้างกรดและทนกรดได้ดี เป็นต้น อัตราการติดเชื้อ มิวแทนส์ สเตร็ปโตค็อกไซ จะเพิ่มขึ้นตามอายุและจำนวนฟันที่ขึ้นมาในช่องปาก โดยช่วงอายุ ที่เริ่มตรวจพบ มิวแทนส์ สเตร็ปโตค็อกไซ ในช่องปากสามารถใช้ทำนายโอกาสของการเกิดรอยโรคฟันผุในเวลาต่อมา ยิ่งพบว่ามิวแทนส์ สเตร็ปโตค็อกไซ เข้ามาอยู่ในช่องปาก ได้เร็วเท่าใด จะยิ่งมีโอกาสเกิดโรคฟันผุสูงขึ้นเท่านั้น การแพร่กระจายเชื้อส่วนใหญ่เกิดขึ้นโดยทางน้ำลายแม้ได้รับเชื้อในปริมาณไม่มาก และเกิดขึ้นได้ง่ายหากได้รับเชื้อซ้ำๆบ่อยครั้ง การควบคุมปริมาณของ มิวแทนส์ สเตร็ปโตค็อกไซ ในช่องปากจึงจัดว่าเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันโรคฟันผุ นับตั้งแต่การลดการส่งผ่านเชื้อที่จะแพร่กระจายไปสู่เด็ก โดยมุ่งเน้นที่แม่ซึ่งเชื่อว่าเป็นแหล่งแพร่กระจายเชื้อสำคัญที่สุด นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาวัคซีน เพื่อนำมาใช้กระตุ้นให้สร้างภูมิคุ้มกันโรค การให้แอนติบอดีซึ่งเป็นภูมิคุ้มกันโรคโดยตรง การให้การรักษาแทนที่โดย การใช้เชื้ออ่อนฤทธิ์เข้าไปแทนที่เชื้อก่อโรคในช่องปาก และ การยับยั้งการก่อตัวของคราบจุลินทรีย์ รวมทั้งการเสริมความต้านทานโดยการสังเคราะห์โปรตีนในน้ำลายชนิดต่างๆที่มีฤทธิ์ต้านจุลินทรีย์ เพื่อนำมาเติมลงในน้ำยาบ้วนปาก หรือยาสีฟัน เพื่อป้องกันโรคฟันผุ