ประเมินผลโครงการส่งเสริมสุขภาพช่องปากคนพิการแบบองค์รวม ในศูนย์การศึกษาพิเศษจังหวัดสุโขทัย ปี 2554

บทคัดย่อ

การศึกษามีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลการดำเนินโครงการส่งเสริมสุขภาพช่องปากคนพิการแบบองค์รวมในศูนย์การศึกษาพิเศษจังหวัดสุโขทัย โครงการดำเนินการช่วงตุลาคม 2553-กันยายน 2554โดยทีมสหวิชาชีพออกหน่วยเคลื่อนที่ที่ศูนย์การศึกษาพิเศษ พัฒนาศักยภาพเครือข่ายผู้ดูแลคนพิการ ติดตามการดำเนินงานโดยประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ประเมินผลโดยเก็บข้อมูลก่อนและหลังการดำเนินโครงการด้วยการ 1.ตรวจสภาวะสุขภาพช่องปากเด็กพิการ 2.สัมภาษณ์เด็กพิการและผู้เกี่ยวข้องเรื่องพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปาก การบริโภคอาหารที่มีผลต่อโรคฟันผุ และ 3.การเข้าถึงบริการส่งเสริม ป้องกัน รักษาทางทันตกรรมของคนพิการ ประเมินระดับความรู้และความพึงพอใจของผู้ดูแลคนพิการที่ศูนย์การศึกษาพิเศษ และเก็บข้อมูลเพิ่มเมื่อไปเยี่ยมบ้านคนพิการที่ไม่สามารถมาที่ศูนย์การศึกษาพิเศษ กลุ่มตัวอย่างตามความสมัครใจของผู้ปกครองจำนวน 102 คน ส่วนใหญ่ร้อยละ 65.7 อายุ 6-15 ปี ผลการศึกษา พบว่า 1.ผู้บริหารศูนย์ร่วมทำแผนพัฒนาทักษะส่วนบุคคลของผู้พิการ สนับสนุนงบจัดจ้างพี่เลี้ยงคนพิการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดสถานที่แปรงฟันที่ศูนย์ 2.องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสนับสนุนพี่เลี้ยงคนพิการดูแลคนพิการตามบ้านและจัดรถรับส่งคนพิการไปโรงพยาบาล 3.ผู้ปกครอง/ผู้ดูแลมีทัศนคติที่ดีในการเลี้ยงดูเด็กให้ช่วยเหลือตนเองในชีวิตประจำวัน ปรุงอาหารที่มีผักเป็นส่วนประกอบ จัดผลไม้แทนขนมกรุบกรอบ ฝึกแปรงฟันให้เด็ก พาเด็กเข้ารับบริการตามนัด ผู้ปกครอง/ผู้ดูแลคนพิการส่วนใหญ่คือร้อยละ72.5 มีความรู้เกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปากคนพิการ ที่ระดับคะแนนมากกว่าร้อยละ 80ขึ้นไป มีความพึงพอใจต่อการอบรม การตรวจและรักษาทางทันตกรรม การพัฒนาทักษะการแปรงฟัน ที่ระดับความพึงพอใจมากที่สุดร้อยละ63.9 รองลงมาคือระดับความพึงพอใจมากร้อยละ35.4 และ 4.คนพิการมีทัศนคติที่ดีในการดูแลสุขภาพช่องปาก แปรงฟันได้เองถูกต้องมากขึ้นและความถี่ในการแปรงฟันเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ(p < 0.01 ) มีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ดีต่อสุขภาพช่องปากอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.001) คือดื่มนมจืดเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 43.1 เป็นร้อยละ 71.6ไม่ดื่มน้ำอัดลมเลยเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 15.7 เป็นร้อยละ 30.4 ไม่กินขนมกรุบกรอบเลยเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 5.9 เป็นร้อยละ 32.4  คนพิการรับบริการตามนัดที่รพ.ร้อยละ 49.0 ได้รับการรักษามากขึ้น ค่าเฉลี่ยฟันอุด 1.05 ± 1.59 ซี่ต่อคน และ ค่าเฉลี่ยฟันถอน 0.47±1.11 ซี่ต่อคน เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ( p< 0.05 ) ในทุกกลุ่มอายุ ทั้งหญิงและชาย และ กลุ่มพิการทางกายหรือการเคลื่อนไหวและกลุ่มพิการทางสติปัญญาหรือการเรียนรู้