การพัฒนาเครือข่ายเพื่อส่งเสริมทันตสุขภาพสำหรับเด็กวัยก่อนวัยเรียน ในโรงเรียนสังกัดรัฐบาลและเอกชน จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

 วัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาเครือข่ายการส่งเสริมทันตสุขภาพของเด็กก่อนวัยเรียนในโรงเรียนสังกัด ภาครัฐบาลและเอกชน 4 แห่ง ในเขตอําเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา วิธีการเป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ดําเนินการ 4 ขั้นตอนโดยใช้กระบวนการ AIC ประกอบด้วย 1) การเก็บข้อมูลพื้นฐาน 2) การพัฒนาเครือข่าย 3) ติดตามการดําเนินงานของเครือข่าย 4) การประเมินผล กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาเลือกแบบเจาะจง ประกอบด้วยโรงเรียนรัฐและเอกชน 4 แห่ง ซึ่งสมัครใจเข้าร่วมโครงการ ผู้เกี่ยวข้องเป็นเครือข่ายประกอบด้วย ครู 20 คน ผู้ปกครอง 103 คน และทันตบุคลากร 2 คน ระยะเวลาใน การดําเนินงานระหว่างเดือน ธันวาคม 2548 ถึงเดือนมีนาคม 2550 การเก็บรวบรวมข้อมูล โดยการตรวจ สภาวะช่องปากเด็ก สัมภาษณ์ครูและผู้ปกครองตามแบบสอบถาม และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม การวิเคราะห์ ข้อมูลมีทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ ผลการศึกษา พบว่า การใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์ และการดําเนินงานด้วยกระบวนการ AIC ทําให้เกิด เครือข่ายในโรงเรียนทั้ง 4 แห่งที่ศึกษา เครือข่ายสามารถจัดกิจกรรมส่งเสริมทันตสุขภาพพื้นฐาน ทําให้เด็ก กลุ่มเป้าหมายมีสภาวะสุขภาพช่องปากดีขึ้น และมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมทันตสุขภาพ ได้แก่ แปรงฟันก่อน นอนเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 54.5 เป็น 63.5 รับประทานขนมกรุบกรอบลดลงจากร้อยละ 93.0 เป็น 84.0 ดื่ม เครื่องดื่มรสหวานลดลง จากร้อยละ 75.0 เป็น 64.0 โรงเรียนลงทุนด้านสิ่งแวดล้อมโดยทําสถานที่แปรงฟันที่ ถูกสุขลักษณะ ผู้ปกครองสนับสนุนการดื่มนมจืด สนับสนุนอุปกรณ์เพื่อการแปรงฟันหลังอาหารกลางวัน และ จัดเมนูอาหารที่เหมาะสมสําหรับเด็ก การศึกษานี้ยังพบว่าปัจจัยที่มีส่วนทําให้เกิดเครือข่ายและทํางานร่วมกันได้ มาจาก 1. การมีเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ร่วมกันของทุกฝ่าย 2. การมีข้อมูลเชิงประจักษ์ที่สามารถอธิบาย ปัญหาและสาเหตุได้ชัดเจน 3. การมีส่วนร่วมในแนวระนาบ แต่ละภาคีรู้บทบาทของตนเองและเป็นบทบาทที่ สามารถทําได้ 4. ความรู้สึกเป็นเจ้าของ มีการบริหารและดําเนินการโดยกลุ่มเอง 5. มีองค์ความรู้เกี่ยวกับปัญหา หรือเป้าหมาย 6. การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ 7. มีทีมที่ปรึกษาด้านวิชาการจากสาธารณสุขที่ไปให้คําแนะนํา อย่างสม่ําเสมอ ทั้งนี้มีข้อเสนอว่าควรมีการศึกษาต่อเพื่อให้เข้าใจถึงปัจจัยที่เกี่ยวข้องต่อความยั่งยืนของโครงการ