สถานการณ์ ทันตการจัดบริการสุขภาพในระดับอำเภอของประเทศไทย ปี 2540-2541
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์ระดับมหภาคของการบริการทันตสุขภาพระดับอําเภอ ในแง่การครอบคลุมประชากร ศักยภาพของบุคลากรในการให้บริการ ประเภทบริการ และความเชื่อมโยงของการ บริการในระดับอําเภอและตําบล การเก็บข้อมูลแบ่งเป็น 2 ส่วน ส่วนที่ 1 เก็บข้อมูลเชิงปริมาณ ใช้วิธีส่ง แบบสอบถามทางไปรษณีย์ถึงฝ่ายทันตสาธารณสุข โรงพยาบาลชุมชนทุกแห่ง ส่วนที่ 2 เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพโดย การสัมภาษณ์ ทันตแพทย์ และทันตาภิบาลจํานวน 17 คน จากพื้นที่ 4 จังหวัด พร้อมทั้งวิเคราะห์การให้บริการจาก ข้อมูลทะเบียนผู้ป่วย ผลการศึกษาพบว่า 1) โรงพยาบาลชุมชนเป็นสถานพยาบาลหลักที่ให้บริการทันตสุขภาพแก่ ประชาชนในชนบท โดยมีสถานพยาบาลอื่นเสริมได้แก่คลินิกเอกชน โรงพยาบาลในสังกัดหน่วยราชการอื่น และ สถานีอนามัยที่มีทันตาภิบาล ร้อยละ 32.9, 8.7 และ 28.0 ของอําเภอตามลําดับ 2) โรงพยาบาลชุมชนร้อยละ 88.5 มีทั้งทันตแพทย์และทันตาภิบาล จึงมีศักยภาพให้บริการได้ทั้งงานด้านการส่งเสริมป้องกัน การรักษาทั่วไป และการ รักษาที่ยุ่งยากได้ระดับหนึ่ง 3) โรงพยาบาลชุมชนสามารถให้บริการด้านการรักษาทางทันตกรรมได้ครบถ้วนตามเกณฑ์ พบส. แต่ปริมาณงานและประเภทบริการมีความแตกต่างกันมากในระหว่างโรงพยาบาล นอกจากนี้พบว่าทันตแพทย์ และทันตาภิบาลยังให้บริการด้านการรักษาทั่วไปส่วนใหญ่คล้ายคลึงกัน ผู้วิจัยมีข้อเสนอว่า 1) การจัดบริการทันต สาธารณสุขในอําเภอที่มิใช่อําเภอเมือง โรงพยาบาลชุมชนจะยังคงเป็นสถานพยาบาลหลัก โดยมีสถานีอนามัยที่มี ทันตาภิบาลเป็นเครือข่าย 2) ระบบดังกล่าวจะมีประสิทธิภาพได้จําเป็นต้องพัฒนาทันตบุคลากรให้เกิดทักษะทั้งด้าน ระบาดวิทยา การจัดทําแผนงานเพื่อแก้ปัญหาของอําเภอ การประเมินผล นอกจากนี้ โรงพยาบาลชุมชน ควรมี ศักยภาพด้านการรักษาที่ยุ่งยากซับซ้อน เพื่อรับการส่งต่อจากระดับตําบล และสามารถเป็นพี่เลี้ยงด้านทันต สาธารณสุขให้แก่ระดับตําบลได้ 3) ควรพัฒนาตัวชี้วัดมาตรฐานคุณภาพบริการและผลผลิตของบุคลากร เพื่อให้เกิด บริการที่มีคุณภาพและคุ้มค่า 4) นโยบายจํากัดบุคลากรภาครัฐ การยกเลิกระบบทันตแพทย์คู่สัญญา รวมทั้งลด จํานวนการผลิตทันตาภิบาลลง อาจส่งผลต่อปัญหาเรื่องการกระจายทันตบุคลากรในชนบทได้ หากไม่มีการจัดการ ใหม่ที่มีประสิทธิภาพ
Downloads
Article Details
เอกสารอ้างอิง
2. กองทันตสาธารณสุข กรมอนามัย รายงานผลการสํารวจทันตสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ 3 ประเทศไทย 2532. โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก 2534
3. กองทันตสาธารณสุข กรมอนามัย รายงานผลการสํารวจทันตสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ 4 พศ. 2537 ประเทศไทย. โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก 2537.
4. กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. รายละเอียดโครงการทันตสาธารณสุข ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 4 พศ. 2520-2524. ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทยจํากัด พศ. 2521 5. กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์, เป้าหมายทางทันตสุขภาพของประเทศไทย
6. กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย. ทําเนียบท้องที่พุทธศักราช 2541. โรงพิมพ์ส่วนท้องถิ่น กรมการปกครอง กทม. 2541
7. จารุวัฒน์ บุษราคัมรุหะ, 10 ปีทันตแพทย์ผู้ทําสัญญาของกระทรวงสาธารณสุข, วิทยาสารทันตสาธารณสุข, ปีที่ 3 ฉ1 มค. - มิย. 2541, หน้า 54-63
8. จันทนา อึ้งชูศักดิ์, อุษา มีเสถียร, ปิยะดา ประเสริฐสม. สถานการณ์การได้รับบริการสุขภาพช่อง ปากของประเทศ. ใน ทันตแพทยสภา, เอกสารประกอบการสัมมนาเรื่อง สิทธิเสมอภาคของ ประชาชนในการรับบริการสุขภาพช่องปาก. ห้องประชุมกระทรวงสาธารณสุข นนทบุรี 2541, หน้า 48-64
9. สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. สรุปผลการประชุมเรื่อง การพัฒนาสถานีอนามัยในแผนฯ 7. โรงแรมเอเชีย กรุงเทพฯ 9-10 เมษายน 2533.
10. กองสาธารณสุขภูมิภาค กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการดําเนินงานทันตสาธารณสุขในสถานีอนามัยขนาดใหญ่, พิมพ์ครั้งที่ 2 โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก, 2542
11. สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข. เกณฑ์มาตรฐานพัฒนาระบบบริการของสถานบริการและหน่วยงานสาธารณสุข งานพัฒนาบริการทันตกรรม ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 3 พศ. 2539
12. อําพล จินดาวัฒนะ สุวิทย์ วิบุลผลประเสริฐ สมชัย ศิริกนกวิไล. และคณะ ข้อเสนอเรื่องทิศทางและกลวิธีในการพัฒนา สถานีอนามัยในแผน 7 (2535-2539) เอกสารเสนอในการประชุมเชิง ปฏิบัติการเรื่องการพัฒนา สถานีอนามัยในแผน 7, โรงแรมเอเชีย กรุงเทพฯ 9-10 เมษายน 2533
