สถานการณ์การจัดการบริการทันตสาธารณสุข โดยทันตาภิบาลในสถานีอนามัย พ.ศ. 2540-2541

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบสถานการณ์การกระจายของทันตาภิบาลในสถานีอนามัย การบริหารจัดการของจังหวัด ศักยภาพในการให้บริการ การใช้บริการของประชาชน และความคิดเห็น ของผู้เกี่ยวข้องตลอดจนความคิดเห็นของประชาชนต่อการจัดบริการ เพื่อเป็นข้อเสนอต่อการพัฒนา ระบบบริการทันตสุขภาพในระดับตําบลและอําเภอในอนาคต การศึกษาเป็นเชิงพรรณนา เก็บข้อมูล 2 ส่วน ส่วนที่ 1 เก็บข้อมูลเชิงปริมาณ ใช้วิธีส่งแบบสอบถามทางไปรษณีย์ถึงทันตาภิบาลทุกคนที่ปฏิบัติ งานอยู่ในสถานีอนามัย จํานวน 318 คน ส่วนที่ 2 เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการสัมภาษณ์ ทันตแพทย์ ทันตาภิบาล สาธารณสุขอําเภอ และหัวหน้าสถานีอนามัย ในพื้นที่ 4 จังหวัด จังหวัดละ 1 อําเภอ/ตําบล รวมทั้งสิ้น 29 คน ผลการศึกษาพบว่า ในปี 2541 มีทันตาภิบาลกระจายอยู่ร้อยละ 18.9 ของสถานี อนามัยใหญ่ การปฏิบัติงานของทันตาภิบาลเป็นบทบาทผสมผสานทั้งงานทันตสาธารณสุขและงาน สาธารณสุขอื่นๆ แต่ใช้เวลาส่วนใหญ่เพื่อการทํางานทันตสาธารณสุข ทันตาภิบาลมีบทบาทด้านการ รักษาชัดเจน ข้อมูลผลงานย้อนหลัง 1 ปีแสดงให้เห็นว่าผู้รับบริการส่วนใหญ่เป็นกลุ่มผู้ใหญ่ และเป็น กิจกรรมการถอนฟันเป็นหลัก ซึ่งไม่สอดคล้องกับนโยบายการให้บริการในสถานีอนามัย การดําเนินการ ด้านการป้องกันและส่งเสริมสุขภาพที่สถานีอนามัยแม้ยังไม่ชัดเจน แต่สามารถทําได้ดีกว่า เมื่อ เปรียบเทียบกับหน่วยเคลื่อนที่จากโรงพยาบาลชุมชน ปริมาณงานของสถานีอนามัย ยังขึ้นกับความ หนาแน่นของประชากร ประสบการณ์การทํางานของทันตาภิบาล และประสิทธิภาพของเครื่องมือ การ กํากับจากสํานักงานสาธารณสุขจังหวัดและนโยบายของหัวหน้าสถานีอนามัย มีผลต่อการปรับทิศทาง การให้บริการค่อนข้างมาก การจัดบริการทันตสาธารณสุขโดยมีทันตาภิบาลประจําที่สถานีอนามัย เป็น รูปแบบที่พึงพอใจของผู้บริหารระดับจังหวัด อําเภอ และตําบล รวมทั้งผู้รับบริการด้วย เป็นรูปแบบหนึ่ง ที่ช่วยให้ประชาชนมีความเสมอภาคในการเข้าถึงบริการ และน่าจะเป็นรูปแบบที่เหมาะสมของ การจัดบริการทันตสาธารณสุขในสถานบริการระดับต้น ตามแนวคิดการปฏิรูประบบบริการสุขภาพ อย่างไรก็ตามควรมีมาตรการทั้งด้านการพัฒนาบุคลากรและการบริหารจัดการ เพื่อสนับสนุนให้ ทันตาภิบาลทําบทบาทหลักด้านการป้องกันและส่งเสริมสุขภาพให้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ