สถานการณ์ การดูแลสุขภาพช่องปากและการใช้บริการทันตกรรมของประชาชน

บทคัดย่อ

การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อทราบพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปาก การรับรู้ปัญหาและ ความผิดปกติของช่องปาก พฤติกรรมการแสวงหาบริการ ตลอดจนความพึงพอใจในบริการทันตกรรมที่ ได้รับของประชาชนกลุ่มเป้าหมาย โดยเก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์เจาะลึกในแม่ที่มีลูกอายุ 0 - 12 ปี, ประชาชนอายุ 20 - 59 ปีที่เคยและไม่เคยรับบริการทันตกรรมจากโรงพยาบาลชุมชนและสถานีอนามัย ขนาดใหญ่ และการสนทนากลุ่มแม่ที่มีลูกอายุ 0 - 5 ปี จํานวนผู้ให้สัมภาษณ์ 224 คน ในพื้นที่ 12 หมู่บ้านของ 4 อําเภอจากจังหวัดลําปาง นครราชสีมา สมุทรปราการและสงขลา

ผลการศึกษาพบว่า ผู้ให้สัมภาษณ์ทั้ง 4 ภาคที่ศึกษาทั้งเหนือ ใต้ ตะวันออกเฉียงเหนือ และ กลาง มีความรู้ ความเข้าใจและพฤติกรรมทันตสุขภาพคล้ายคลึงกัน โดยผู้ให้สัมภาษณ์เกือบทุกคน แปรงฟันอย่างสม่ําเสมอทุกเช้า ในขณะที่ตอนเย็นหรือก่อนนอนแปรงบ้างไม่แปรงบ้าง ผู้ที่ประกอบ อาชีพค้าขายและรับจ้างในโรงงานอุตสาหกรรมแปรงฟันสม่ําเสมอกว่าผู้ที่เป็นเกษตรกร

เด็กอายุ 0 - 5 ปี ยังไม่ได้รับการทําความสะอาดฟันอย่างสม่ําเสมอ เพราะถึงแม้ผู้ปกครองให้ สัมภาษณ์ว่าเริ่มแปรงฟันให้ลูกเมื่ออายุขวบครึ่งแต่เด็กจะไม่ค่อยยอมและผู้ปกครองก็จะไม่บังคับ เมื่อ เด็กเริ่มได้รับอาหารเสริมผู้ปกครองก็จะให้ขนมเด็กด้วย ในกรณีที่เด็กมีฟันผุหากยังไม่ปวดมากผู้ ปกครองส่วนใหญ่ก็จะรอจนลูกเข้าโรงเรียน เนื่องจากครูที่โรงเรียนมีระบบจัดการพาเด็กไปรับการรักษา ส่วนเด็กอายุ 6 - 12 ปี ผู้ปกครองบอกว่าเด็กแปรงฟันตอนกลางวันที่โรงเรียนอย่างสม่ําเสมอ แต่ที่ บ้านไม่ได้มีการติดตามให้แปรงทุกวัน ผู้ปกครองมีความเข้าใจและคุ้นเคยว่าการดูแลสุขภาพอนามัยใน ช่องปากและการพาเด็กไปรับบริการทางทันตกรรมเป็นภาระของครู

เรื่องของการรับรู้ว่าตนเองมีปัญหาและแสวงหาบริการทันตกรรมของประชาชน พบว่าทุกคนคิดว่ามีปัญหาเมื่อมีอาการปวดฟัน และพยายามแก้ไขปัญหาด้วยตนเองโดยการกินยาแก้ปวด หรือใช้สมุนไพร หรือสิ่งใกล้มือที่มีอยู่อุดในรูฟันที่ปวดเพื่อบรรเทาอาการ และเมื่ออาการปวดที่เป็นๆ หายๆ กําเริบจนรบกวนการดําเนินชีวิตปกติ จึงจะเริ่มแสวงหาบริการจากสถานีอนามัย โรงพยาบาล หรือคลินิกเอกชนโดยขึ้นอยู่กับสิทธิประโยชน์ เศรษฐานะ บริการที่ใกล้บ้านเดินทางสะดวก และ ประสบการณ์ของผู้ให้สัมภาษณ์ และไม่ว่าจะไปรับบริการที่สถานบริการของรัฐหรือเอกชนก็จะ ตอบว่ารู้สึกพึงพอใจในบริการที่ได้รับเพราะได้รับการแก้ปัญหาจากอาการที่เป็นปัญหา เห็นว่า เครื่องมือทันตแพทย์ทันสมัยและสะอาด ปัญหาที่พบเมื่อไปที่โรงพยาบาลชุมชนและโรงพยาบาล จังหวัดคือต้องรอนาน