กระบวนการดำเนินงานโครงการส่งเสริมทันตสุขภาพเด็กวัยก่อนเรียน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา ผลการดําเนินงาน ปัจจัยความสําเร็จ และปัจจัยที่เป็น ปัญหาในการดําเนินงานโครงการส่งเสริมทันตสุขภาพเด็กวัยก่อนเรียน การศึกษาหลักเป็นการศึกษา เชิงคุณภาพใน 4 จังหวัด ที่ดําเนินการยาเม็ดฟลูออไรด์ ด้วยวิธีสัมภาษณ์ผู้รับผิดชอบการดําเนินงาน ส่งเสริมทันตสุขภาพเด็กวัยก่อนเรียนจํานวน 48 คน และการศึกษาเชิงปริมาณ 8 จังหวัด เป็น 4 จังหวัดที่ดําเนินการยาเม็ดฟลูออไรด์ และ 4 จังหวัดที่ไม่ดําเนินการ กลุ่มตัวอย่างคือ หญิงตั้งครรภ์หรือ แม่ที่มีลูกอายุไม่เกิน 1 ปี 510 คน แม่หรือผู้ปกครองเด็กอายุ 1 1/2 - 2 ปี 499 คน ผู้ดูแลเด็ก 21 คน ครู 25 คน และกลุ่มเด็กวัยก่อนเรียนในสถาบัน 659 คน ผลการศึกษา พบว่า การให้ทันตสุขศึกษา กลุ่มหญิงตั้งครรภ์ครอบคลุม ร้อยละ 57.3 หญิงตั้งครรภ์ที่พบความผิดปกติในช่องปากให้ความใส่ใจไป รับการรักษาไม่ถึงครึ่ง กลุ่มแม่หรือผู้ปกครองเด็กได้รับความรู้การดูแลทันตสุขภาพเด็กจากแหล่งต่างๆ ร้อยละ 66.7 และมีการแปรงฟันให้เด็กอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง ทุกวัน ร้อยละ 24.8 เด็กที่กินนมขวด ส่วนใหญ่เลิกกินนมขวดช้ากว่าวัยอันควร ปัจจัยที่เป็นข้ออ่อนในการดําเนินงานกลุ่มเด็กอายุ 0 - 2 ปี คือ เจ้าหน้าที่ให้ความสําคัญต่องานรักษามากกว่าการส่งเสริมสุขภาพ การให้ทันตสุขศึกษาเป็นลักษณะการ สื่อสารทางเดียวและขาดความต่อเนื่อง การดําเนินงานในกลุ่มเด็กอายุ 3-5 ปี มีเป้าหมายหลักที่ศูนย์ พัฒนาเด็กเล็ก โดยผู้ดูแลเด็กส่วนใหญ่ได้รับการอบรม อย่างไรก็ตามผู้ดูแลเด็กส่วนใหญ่มีวุฒิการศึกษา และประสบการณ์ด้านสุขภาพอนามัยน้อย จึงมีข้อจํากัดเรื่องแนวคิดการดําเนินงาน ความมั่นใจในการ ตรวจฟันเด็กและการแนะนําผู้ปกครอง ส่วนโรงเรียนมีข้อดีที่สามารถจัดหาอุปกรณ์การแปรงฟันให้เด็ก ได้เอง อย่างไรก็ตามข้ออ่อนเกิดจากครูและผู้บริหารสถานศึกษาให้ความสนใจต่อสุขภาพอนามัยของเด็ก ไม่มากนัก ขาดการจัดการที่ดี ครูประจําชั้นอนุบาลมีภาระงานหลายอย่าง ครูอนุบาลหลายแห่งยังไม่ได้ รับการอบรม นอกจากนี้การดําเนินงานโครงการส่งเสริมทันตสุขภาพเด็กวัยก่อนเรียนส่วนใหญ่ยังขาด กลไกการติดตามควบคุมกํากับงานในเชิงคุณภาพในระดับต่างๆ