การศึกษาเชิงลึกสถานการณ์การดูแลสุขภาพช่องปากของประชาชน : กรณีศึกษา อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การดูแลสุขภาพช่องปากของประชาชน โดยศึกษาจากผู้ให้บริการและผู้รับบริการทันตสาธารณสุขทั้งวิธีการศึกษาเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ได้แก่การรวบรวมข้อมูลทุติยภูมิจากรายงานการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้บริการและผู้เกี่ยวข้องทุกระดับ การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มประชาชนใน 3 หมู่บ้าน

ผลการศึกษา พบว่า บริการทันตสาธารณสุขที่จัดให้ประชาชนโดยโรงพยาบาลชุมชนและ สถานีอนามัย คือ บริการทันตกรรม และการส่งเสริมป้องกัน ได้แก่ การตรวจช่องปากและขูดหินปูน ให้หญิงมีครรภ์ ตรวจช่องปากเด็กที่มารับวัคซีนพร้อมทั้งให้ทันตสุขศึกษาแก่มารดา งานเฝ้าระวัง และส่งเสริมทันตสุขภาพในเด็กนักเรียนประถมศึกษา และการบริการชุมชนด้วยการออกหน่วย บริการเคลื่อนที่ โรงพยาบาลให้บริการทันตกรรมครอบคลุมร้อยละ 4.5 แต่ประชาชนจ่ายค่ารักษา เองเพียง ร้อยละ 17 ที่เหลือเป็นการใช้สิทธิประโยชน์แบบต่าง ๆ มีการติดตามงานจากระดับจังหวัด

ประชาชนแปรงฟันวันละ 2 ครั้ง แต่การแปรงฟันก่อนนอนไม่สม่ําเสมอ ดูแลฟันของบุตรดี กว่าของตนเอง มีการบริโภคน้ําอัดลมและอาหารว่างบ้างเล็กน้อย ให้ความสําคัญสุขภาพช่องปาก เพื่อการติดต่อกับผู้อื่นมากกว่าเพื่อสุขภาพ มีการรับรู้สภาวะโรคฟันผุมากกว่าโรคปริทันต์ โดยรับรู้ เมื่อมีอาการชัดเจน ไปรับบริการทันตกรรมเมื่อเกิดความเจ็บปวดแล้ว ประชาชนพึงพอใจผลการ รักษาเนื่องจากหายจากอาการเจ็บปวดได้ เหตุผลหลักของการเลือกสถานบริการ คือ เดินทาง สะดวกและการใช้สิทธิประโยชน์ ประชาชนในเขตที่เป็นเมืองเลือกใช้สถานบริการหลายประเภทตาม ฐานะ แต่ในเขตชนบทใช้บริการจากสถานีอนามัย พื้นที่ที่ศึกษาไม่มีบริการทางเลือกแบบพื้นบ้านเลย