การเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบของสัตว์หน้าดินในระบบนิเวศนาข้าวน้ำลึก

Abstract

บทคัดย่อ

               การศึกษาการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบของสัตว์หน้าดินในระบบนิเวศนาข้าวน้ำลึก ทำการศึกษาในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำบางปะกงตอนบน จังหวัดนครนายก ในช่วงฤดูการทำนาจนถึงฤดูเก็บเกี่ยว ตั้งแต่เดือนกันยายนถึงเดือนธันวาคม 2555 โดยการเก็บข้อมูลสัตว์หน้าดิน และคุณภาพน้ำเดือนละครั้งในพื้นที่ศึกษาจำนวน 3 แปลง ผลการศึกษาพบว่ามีสัตว์หน้าดินทั้งหมด 4 กลุ่มหลัก ได้แก่ กลุ่มหนอนตัวกลม กลุ่มแมลง กลุ่มกุ้ง และหอยสองฝา โดยกลุ่มแมลงเป็นสัตว์หน้าดินที่มีความหลากชนิดสูงที่สุดในพื้นที่ศึกษา รองลงมาเป็นกลุ่มหอย ส่วนกลุ่มกุ้ง และกลุ่มหนอนตัวกลมจะมีความหลากชนิดต่ำที่สุด สำหรับปริมาณความหนาแน่นจะพบว่ากลุ่มหนอนตัวกลมมีความหนาแน่นสูงที่สุด รองลงมาเป็นกลุ่มแมลงโดยเฉพาะตัวอ่อนริ้นน้ำจืด (Chironomidae) และสัตว์หน้าดินในพื้นที่ศึกษามีการแพร่กระจายไม่สม่ำเสมอ และมีสัตว์หน้าดินอย่างน้อย 1 ชนิดที่มีความโดดเด่นกว่าสัตว์หน้าดินชนิดอื่นๆ ในด้านความสัมพันธ์ระหว่างสัตว์หน้าดินกับปัจจัยสิ่งแวดล้อมในนาข้าวน้ำลึกพบว่า สัตว์หน้าดินจะมีทั้งความหลากชนิดและปริมาณความหนาแน่นสูงในช่วงต้นฤดูทำนา หลังจากนั้นปริมาณความหนาแน่นจะลดลงเรื่อยๆจนมีระดับต่ำสุดในช่วงปลายฤดูทำนาซึ่งสอดคล้องกับคุณภาพน้ำในส่วนของความกระด้าง ไนไตรท์ และแอมโมเนียที่มีค่าเพิ่มขึ้น

คำสำคัญ: การเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบ นาข้าวน้ำลึก ระบบนิเวศ สัตว์หน้าดิน 

Abstract

            Study of the change of benthic fauna composition was investigated in unique ecosystem called the deep water rice field. Experiment was carried out at particular upper portion of Bangpakong river in Nakhon Nayok Province during farming until harvesting periods coinciding from September to December in 2012. With sample data, numerous benthic animals and water quality parameters, collected from three plots in the site once a month, were

analyzed. Overall, results showed that observed benthic fauna was able to be defined into four groups, namely, round worms, insects, freshwater shrimps, and bivalves. Obviously, insects were recorded as the highest diversity group followed by bivalve mollusks group while the lowest was found in a group of shrimps as well as round worms. In addition, the overwhelming majority of density was round worms followed by insects, especially in Chironomidae. Benthic fauna in the study area are spread unevenly and some species are dominant than other species. The relationship between environmental factors and benthic fauna in deepwater rice were found. Benthic fauna is high diversity and density in early farming. The density is reduced gradually until the lowest level in the end of farming season. According to increasing of the water quality in terms of hardness, nitrite and ammonia.

Key words: benthic fauna, deepwater rice field, ecosystem