ภาวะชาหัวเข่าด้านข้าง ภายหลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า ความสัมพันธ์กับขนาดความยาวของแผล

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาความสัมพันธ์ ระหว่าง ขนาดความยาวของแผลที่ผิวหนังคนไข้หลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม ว่ามีความสัมพันธ์ กับภาวะชาเข่าด้านข้างหรือไม่ โดยวัดจากจุดล่างสุดของลูกสะบ้าและ ตุ่มกระดูกหน้าแข้ง (tibial tubercle) ไปยังขอบล่างสุดของแผล เราต้องการทราบความยาวที่เหมาะสมที่สุดที่สามารถ ลดความเสี่ยง การเกิดภาวะชาหัวเข่าได้ นอกจากนี้ ยังได้ศึกษาเรื่องเบาหวานว่ามีผลต่อกลุ่มตัวอย่างหรือไม่ และโดยศึกษาผลของการชาครั้งแรกตั้งแต่หลังผ่าตัด ตำแหน่งที่ชา ณ วันนัดตรวจอาการที่ 2 สัปดาห์ ถึง 1 เดือน ว่าตำแหน่งใดพบมีอาการชามากที่สุด

วัสดุและวิธีการ: เป็นการศึกษาแบบ Prospective Analytic Observational Study โดยศึกษาในเคสผ่าตัดข้อเข่าเทียม จำนวน 45 เข่าจากคนไข้ 33 คน (12 Bilateral, 21 Unilateral) โดยทุกเคสเป็นจากภาวะเข่าเสื่อมแบบปฐมภูมิ ทุกเคสได้รับการผ่าตัดแบบดั้งเดิม การขยายขนาดของบาดแผลขึ้นกับว่าสามารถยืดผิวหนังได้มากน้อย เราแบ่งคนไข้เป็น 2 กลุ่ม กลุ่มแรกคือมีภาวะชาหัวเข่าภายหลังผ่าตัด จำนวน 26 เข่า (57.78%) และกลุ่มที่ 2  ไม่มีภาวะชาหัวเข่า จำนวน 19 เข่า (42.22%) โดยได้ตรวจตำแหน่งที่ชา ขณะที่หัวเข่างอ 90 องศา ด้วยการใช้ pin-prick ใน 4 ตำแหน่ง คือ Area 1) ด้านบนและขอบนอกต่อลูกสะบ้า, Area 2) ครึ่งลูกสะบ้าด้านบน ฝั่งด้านนอก, Area 3) จากขอบล่างของลูกสะบ้าจนถึงล่างสุดของแผลและขยายไปทางด้านนอกและ Area 4) ครึ่งลูกสะบ้าด้านล่างฝั่งด้านนอก กล่าวถึงการวัดความยาวของแผล ทำการวัด 2 ครั้งคือ ณ ขณะผ่าตัดหลังใส่ ข้อเข่าเทียมแล้วก่อนเย็บปิด และ ณ วันที่นัดตรวจติดตามครั้งแรกที่ 2 สัปดาห์ ถึง 1 เดือน

ผลการศึกษา: ในกลุ่มที่มีอาการชา ค่าเฉลี่ยความยาวแผล จากขอบล่างของลูกสะบ้าคือ 7.13 เซนติเมตร ยาวกว่าในกลุ่มที่ไม่ชา ซึ่งมีค่าเฉลี่ยความยาวแผล จากขอบล่างของลูกสะบ้าคือ 6.00 เซนติเมตร ค่าเฉลี่ยความยาวแผลจากตุ่มกระดูกหน้าแข้งของกลุ่มที่ชาเช่าคือ 2.88 เซนติเมตร ซึ่งยาวกว่าในกลุ่มที่ไม่ชาที่มีค่าเฉลี่ยความยาวแผล จากตุ่มกระดูกหน้าแข้งคือ 2.04 เซนติเมตร ซึ่งเราพบว่ามีความแตกต่างอย่างมีนัยยะสำคัญทางสถิติ เราพบ 5 เข่า (11.1%) จาก คนไข้ 4 คน ที่เป็นเบาหวาน ทุกคนมีอาการชาเข่าแต่ไม่พบความแตกต่างทางสถิติระหว่าง 2 กลุ่ม และเรายังพบว่า ตำแหน่งที่ชาบริเวณจากขอบล่างของลูกสะบ้าจนถึงล่างสุดของแผลและขยายไปทางด้านนอก (Area3) พบถึง 100%, ครึ่งลูกสะบ้าด้านล่าง (Area4) พบ 57.69%และครึ่งลูกสะบ้าด้านบน ฝั่งด้านนอก (Area2) พบเพียง 15.38% ตามลำดับ

สรุป: จากการศึกษา เราพบว่า ความยาวของบาดแผล มีผลทำให้อุบัติการณ์การเกิดภาวะชาเข่าภายหลังผ่าตัดสูงขึ้น จากการค้นพบความสัมพันธ์จากการศึกษานี้ จะสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการให้ข้อมูลผลข้างเคียงระยะสั้น ภายหลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าได้