ผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการป้องกันตนเองจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรที่มีผลเลือดอยู่ในระดับเสี่ยงและไม่ปลอดภัย โดยประยุกต์ใช้ทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ

บทคัดย่อ

การวิจัยกึ่งทดลองแบบกลุ่มเดียววัดผลก่อน-หลังนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมโดยประยุกต์ทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพในการป้องกันตนเองจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรที่มีผลเลือดอยู่ในระดับเสี่ยงและไม่ปลอดภัย หมู่ที่ 1 บ้านหุบบอน ตำบลเขาคันทรง อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี ดำเนินการทดลองในกลุ่มตัวอย่างจำนวน 35 คน ที่สมัครใจเข้าร่วมการวิจัย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ 1) โปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมโดยประยุกต์ใช้ทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพในการป้องกันตนเองจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรที่มีผลเลือดอยู่ในระดับเสี่ยงและไม่ปลอดภัย ที่ประกอบไปด้วย 5 กิจกรรม ทำการทดลองในวันที่ 14 มกราคม ถึง 19 กุมภาพันธ์ 2563 และ 2) เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสอบถามความรู้การรับรู้และพฤติกรรม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติเชิงอนุมาน ใช้ Paired sample t – test เพื่อทดสอบสมมติฐานโดยกำหนดค่านัยสำคัญทางสถิติ (p< 0.05)

ผลการวิจัย พบว่า หลังได้รับโปรแกรมฯ กลุ่มตัวอย่างมีคะแนนความรู้ การรับรู้ และพฤติกรรมในการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชเพิ่มขึ้นมากกว่าก่อนได้รับโปรแกรมฯ (d ความรู้ = 1.77, d การรับรู้ = 3.60 และ d พฤติกรรม = 4.08 ตามลำดับ) เมื่อทดสอบสมมติฐานของการวิจัยพบว่า แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (t ความรู้ = 6.43, t การรับรู้ = 5.30, t พฤติกรรม = 8.07 และ p< 0.01) สรุปได้ว่าการประยุกต์ใช้ทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ สามารถสร้างการรับรู้เพื่อการป้องกันตนเองจากสารเคมีในกลุ่มเกษตรกรได้ จึงควรมีการกระตุ้นด้วยการสื่อสารสุขภาพอย่างต่อเนื่อง เพื่อลดความเสี่ยงด้านพฤติกรรมของกลุ่มเกษตรกร