ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันตนเองหลังการระบาดของโรคโควิด-19 ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ตำบลเสม็ด อำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี

ยุภาวรรณ จุ้ยสวัสดิ์; วรรณดี   ศรีคงจันทร์; ญาณันธร กราบทิพย์; กัมปนาท  ฉายชูวงษ์; บุญมี  โพธิ์คำ

ผู้แต่ง

ยุภาวรรณ จุ้ยสวัสดิ์ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดชลบุรี คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
วรรณดี ศรีคงจันทร์ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดชลบุรี คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
ญาณันธร กราบทิพย์ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดชลบุรี คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
กัมปนาท ฉายชูวงษ์ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดชลบุรี คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
บุญมี โพธิ์คำ วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร จังหวัดปราจีนบุรี คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก

คำสำคัญ:

ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, พฤติกรรมการป้องกันตนเอง, หลังการระบาดของเชื้อโควิด-19, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.)

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงพรรณนาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันตนเองหลังการระบาดของโรคโควิด-19 ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน(อสม.) ตำบลเสม็ด อำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี เก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามจากกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 124 คน ที่ได้จากการสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน ซึ่งยังคงปฏิบัติงานหลังการระบาด ทำการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่ามัธยฐาน ค่าต่ำสุด และค่าสูงสุด รวมทั้งวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน และการทดสอบไคสแควร์ ผลการศึกษาพบว่า ระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยรวมอยู่ในระดับดีมาก ร้อยละ 80.0 ( $gif.latex?\bar{x}$ =55.7, S.D.=4.0) โดยความรู้ความเข้าใจอยู่ในระดับถูกต้องที่สุด ร้อยละ 86.0 ( $gif.latex?\bar{x}$ =55.7, S.D.=4.0) การเข้าถึงข้อมูลสุขภาพและบริการสุขภาพอยู่ในระดับดี ร้อยละ 75.7 ( $gif.latex?\bar{x}$ =11.3, S.D.=0.6) ทักษะการสื่อสาร ทักษะการรู้เท่าทันสื่อ และทักษะการจัดการตนเองอยู่ในระดับดีมาก ร้อยละ 90.6 ( $gif.latex?\bar{x}$ =13.6, S.D.=1.3) ร้อยละ 82.9 ( $gif.latex?\bar{x}$ =12.4, S.D.=1.7) และร้อยละ 81.2 ( $gif.latex?\bar{x}$ =12.1, S.D.=1.4) ตามลำดับ ส่วนทักษะการตัดสินใจอยู่ในระดับไม่ถูกต้อง ร้อยละ 45.2 ( $gif.latex?\bar{x}$ =1.8, S.D.=1.0) พฤติกรรมการป้องกันตนเองจากเชื้อโควิด-19 ขณะระบาดและหลังการระบาดอยู่ในระดับดี ร้อยละ 76.6 ( $gif.latex?\bar{x}$ =38.3, S.D.=3.6) ร้อยละ 78.5 ( $gif.latex?\bar{x}$ =39.2, S.D.=3.1) ตามลำดับ นอกจากนี้ ความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยรวมมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันตนเองหลังการระบาดของโรคโควิด-19 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r = 0.445, p-value<0.01) อย่างไรก็ตาม ปัจจัยส่วนบุคคล ความรอบรู้ด้านสุขภาพในทักษะการจัดการตนเอง และทักษะการตัดสินใจไม่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันตนเองหลังการระบาด ดังนั้น ควรออกแบบและจัดกิจกรรมเพื่อเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพของ อสม. การรู้เท่าทันสื่อและทักษะด้านการสื่อสาร เพื่อให้มีพฤติกรรมการป้องกันตนเองในการปฏิบัติงานมีความเหมาะสมยิ่งขึ้น

References

กระทรวงสาธารณสุข. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข. (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2565 เรื่อง ชื่อและอาการสำคัญของโรคติดต่ออันตราย. ราชกิจจานุเบกษา. ฉบับประกาศทั่วไป เล่ม 139, ตอนพิเศษ 223 ง (ลงวันที่ 20 กันยายน 2565).

กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. การเสริมสร้างและประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ กลุ่มเด็กและเยาวชน อายุ 7-14 ปีและกลุ่มประชาชนที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไป (ฉบับปรับปรุงปี 2561). นนทบุรี: โรงพิมพ์กองสุขศึกษา กระทรวงสาธารณสุข; 2561.

กาญจนา ปัญญาธร, กฤษณา ทรัพย์สิริโสภ, วัลภา ศรีบุญพิมพ์สวย, กมลทิพย์ ตั้งหลักมั่นคง, พรพิมล สรีสุวรรณ. ความรู้ ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันโรคโควิด19 ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมู่บ้านตําบลเชียงพิณ อําเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลอุดรธานี. 2565;30(1):1-11.

กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. การเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพจาก อสม.สู่ อสค. กรุงเทพฯ:โอ-วิทย์; 2560.

Erdfelder E, Faul F, Buchner A. G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavioral Research Method. 2007;39:175-191.

Hoerger M. Participant dropout as a function of survey length in internet-mediated university studies:implications for study design and voluntary participation in psychological research. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 2010;13(6):697–700.

เอกราช มีแก้ว, วัลลภ ใจดี, สุนิศา แสงจันทร์. ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันตนเองในการปฏิบัติงานเฝ้าระวังการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อำเภอสอยดาว จังหวัดจันทบุรี. วารสารพยาบาล กระทรวงสาธารณสุข. 2564;32(1):74-87

Hinkle DE, William W, Stephen G.J. Applied Statistics for the Behavior Sciences. 4th ed. New York: Houghton Mifflin; 1998.

จุฑาวรรณ ใจแสน. พฤติกรรมการป้องกันโรค COVID-19 ของพนักงานสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคำแหง; 2563.

วิชัย ศิริวรวัจนชัย. ปัจจัยที่มีผลตอการปฏิบัติงานตามบทบาทของ อสม. ในการเฝ้าระวังและป้องกันโรคโควิด-19 อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน. มหาราชนครศรีธรรมราชเวชสาร. 2564;4(2):63-75.

พงศกร บุญมาตุ่น, วุธิพงศ์ ภักดีกุล, วรินทร์มาศ เกษทองมา. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเฝ้าระวังป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) อำเภอทุ่งฝน จังหวัดอุดรธานี. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ. 2565;15(2):300-321.

Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International Oxford University Press. 2000:15(3);259-267.

ดาวรุ่ง เยาวกูล, ปาจรีย์ อับดุลลากาซิม, นิภา มหารัชพงศ์. ความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านในเขตสุขภาพที่ 6. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ. 2565;15(1):258-270.

วิรัญญา ศรีบุญเรือง, ธนรัตน์ นิลวัฒนา, ศิริโสภา สำราญสุข, กนกพร อนิรภัย, ศานสันต์ รักแต่งาม, ปวีณา สปิลเลอร์. ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการป้องกันการติดเชื้อ COVID-19 ในกรุงเทพมหานคร. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี. 2564;10(1):195-196.

ประไพวรรณ ด่านประดิษฐ์, กรรณิกา เจิมเทียนชัย. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมการป้องกันโรคโควิด-19 ผู้ติดเชื้อโควิด-19 ช่วงมีการระบาดปี 2564 และในไตรมาสแรกของ ปี 2565. วชิรสารการพยาบาล. 2564;24(2):70.

กันยารัตน์ อุบลวรรณ, นัยนา ภูลม, จีราภรณ์ ชื่นฉ่ำ, วิยะการ แสงหัวช้าง. การรู้เท่าทันสื่อเกี่ยวกับการระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนา สายพันธุ์ใหม่ (COVID-19) ของนักศึกษาระดับปริญญาตรีของสถาบันพระบรมราชชนก. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9. 2566;17(1):354-367.

อุไรรัตน์ คูหะมณี, ยุวดี รอดจากภัย, นิภา มหารัชพงษ์. ความรอบรู้ด้านสุขภาพกับบทบาทของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ในการป้องกันโรคเรื้อรัง. คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา. 2562;45(1):137-138.

World Health Organization. WHO outbreak communication guidelines [Internet]. 2020 [cited 2022 July 15]. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-CDS-2005.28.

ชินีเพ็ญ มะลิสุวรรณ, รอมซี แตมาสา, ย่าร่อนะ ศรีอาหมัด. รูปแบบการสื่อสารเพื่อลดความเสี่ยงในการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุขในสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด 19 ในพื้นที่จังหวัดยะลา. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร. 2564;9(7):2964-2978.