ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง ในอำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

        การศึกษาวิจัยเชิงพรรณาแบบภาคตัดขวาง (A cross - sectional study) นี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมองที่มารับบริการที่โรงพยาบาลขนาดใหญ่ 1 แห่ง และโรงพยาบาลขนาดเล็ก 5 แห่ง  ในอำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 184 คน ซึ่งสุ่มตัวอย่างโดยวิธีการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลได้แก่ แบบสัมภาษณ์ข้อมูลส่วนบุคคล แบบสัมภาษณ์เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมองและแหล่งสนับสนุน แบบประเมินภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุไทย แบบทดสอบสภาพสมองไทย แบบประเมินความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันขั้นพื้นฐาน และแบบประเมินความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันขั้นต่อเนื่อง ซึ่งได้ผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาและมีค่าความเที่ยงเท่ากับ 0.68, 0.63, 0.72, 0.90, 0.95 และ 0.89 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา ไคสแควร์และสถิติสหสัมพันธ์ของเพียร์สัน

       ผลการวิจัยพบว่า ผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมองมีภาวะซึมเศร้าในระดับปกติ (ร้อยละ70.1) และสภาพสมองปกติ (ร้อยละ59.9 ) และปัจจัยข้อมูลส่วนบุคคล ได้แก่ เพศ อายุ รายได้เฉลี่ยปัจจุบันของตนเองต่อเดือน และรายได้เฉลี่ยของครอบครัวต่อเดือนความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ p < 0.05 (p = 0.006, p = 0.000, p = 0.005, p = 0.048 ตามลำดับ) และความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันขั้นพื้นฐานและขั้นต่อเนื่องมีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าในเชิงลบ r= -0.451 และ r = -0.292 ตามลำดับ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ p < 0.01 ผลการศึกษาครั้งนี้สามารถนำไปใช้ในการส่งเสริมการคัดกรองภาวะซึมเศร้าผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมองทุกรายขณะรักษาอยู่ในโรงพยาบาลหรือก่อนจำหน่ายออกจากโรงพยาบาลเพื่อวางแผนติดตามในรายที่มีปัญหาภาวะซึมเศร้าเป็นระยะๆ และใช้ในการพัฒนาโปรแกรมส่งเสริมการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง และสามารถนำไปพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลเพื่อป้องกันภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมองให้เหมาะสมกับผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง