ความรอบรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้าและพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิตของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า

วรางคณา  จำปาเงิน; สุพัตรา  จันทร์สุวรรณ

ผู้แต่ง

วรางคณา จำปาเงิน โรงพยาบาลสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรี
สุพัตรา จันทร์สุวรรณ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุพรรณบุรี คณะพยาบาลศาตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข

คำสำคัญ:

ความรอบรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้า, พฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิต, ผู้ป่วยโรคซึมเศร้า

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสานวิธี ประเภทการวิจัยแบบขั้นตอนเชิงอธิบาย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรอบรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้าและพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิตของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า ณ โรงพยาบาลแห่งหนึ่งในจังหวัดสุพรรณบุรี เครื่องมือเก็บข้อมูลเชิงปริมาณ ได้แก่ แบบประเมินพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิต และ แบบสอบถามความรอบรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้า กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยโรคซึมเศร้า จำนวน 115 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยหาค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน เครื่องเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยใช้แนวคำถามในการสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ให้ข้อมูลหลัก คือ ผู้ป่วยโรคซึมเศร้า จำนวน 10 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการศึกษาพบว่า ความรอบรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้าอยู่ในระดับต่ำ (M=1.84, SD= .43) พฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิต อยู่ในระดับต่ำ (M=1.92, SD= .44) และความรอบรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้ามีความสัมพันธ์ทางบวกกับพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r=.284, p=.01) และการศึกษาเชิงคุณภาพช่วยทำให้ได้รายละเอียดเกี่ยวกับความรอบรู้โรคซึมเศร้าและพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิต ที่สามารถเข้าถึงประสบการณ์ ทัศนคติ ความเชื่อของผู้ให้ข้อมูลได้อย่างละเอียดมากขึ้น ผลการศึกษาเชิงคุณภาพประกอบด้วย 2 ประเด็นหลัก ดังนี้ ประเด็นหลักที่1 ความรอบรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้า มีประเด็นย่อย 1) ความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับโรคซึมเศร้า 2) การรับมือกับอาการตนเอง 3) การค้นหาข้อมูลจากแหล่งที่น่าเชื่อถือ ประเด็นหลักที่ 2 พฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิตเมื่อป่วยด้วยโรคซึมเศร้า มีประเด็นย่อย 1) รับประทานยาอย่างต่อเนื่องและพบแพทย์ตามนัด 2) ดูแลอารมณ์และจิตใจ 3) เสริมสร้างร่างกายให้แข็งแรง

การมีความรอบรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้าที่ดี จะช่วยให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิตที่ดีขึ้นด้วย ข้อมูลจากการศึกษาวิจัยนี้เป็นแนวทางในการพัฒนาโปรแกรมความรอบรู้ให้กับผู้ป่วยโรคซึมเศร้า เพื่อให้ผู้ป่วยมีความรอบรู้ที่สามารถดูแลตนเองได้ถูกต้องและลดการกลับมาเป็นซ้ำของโรคซึมเศร้าต่อไป

เอกสารอ้างอิง

กรมสุขภาพจิต. (2566). รายงานสถานการณ์สุขภาพจิตและการฆ่าตัวตายในประเทศไทย ปี 2566. กระทรวงสาธารณสุข. https://www.dmh.go.th

กรมสุขภาพจิต. (2567). คู่มือแนวทางเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพจิต. นนทบุรี: บริษัท บียอนด์ พับลิสซิ่ง จำกัด.

กลุ่มงานจิตเวชและยาเสพติด. (2565). รายงานผู้ป่วยจิตเวชและยาเสพติด. โรงพยาบาลสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรี.

ชินตา เตชะวิจิตรจารุ. (2561). ความรอบรู้ทางสุขภาพ : กุญแจสําคัญสู่พฤติกรรมสุขภาพและผลลัพธ์สุขภาพที่ดี. วารสารพยาบาลทหารบก, 19(ฉบับพิเศษ),1-11.

American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed., text rev.; DSM-5-TR). American Psychiatric Publishing.

Carpenter, J. K., Andrews, L. A., & Heimberg, R. G. (2022). Digital interventions for depression: Current status and future directions. Journal of Affective Disorders, 308,1–9.

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates.

Creswell, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.

Gorczynski, P., Sims-Schouten, W., Hill, D. M., & Wilson, C. (2017). Examining mental health literacy, help seeking behaviours, and mental health outcomes in UK university students. Journal of Mental Health Training, Education and Practice, 12(2), 111–120.

Geddes, J., Price, J., & McKnight, R. (2012). Psychiatry (4th ed.). Oxford University Press.

Kim, H., & Cho, S. H. (2020). Depression literacy and its association with self-care behaviors and mental health help-seeking attitudes among Korean adults. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 58(5), 32–40.

Kutcher, S., Wei, Y., & Coniglio, C. (2016). Mental health literacy: Past, present, and future. The Canadian Journal of Psychiatry, 61(3), 154–158.

Jorm, A. F., Barney, L. J., Christensen, H., Highet, N. J., Kelly, C. M., & Kitchener, B. A. (2006).

Research on mental health literacy: What we know and what we still need to know. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 40(1), 3–5.

Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. California: SAGE.

Nutbeam, D. (2009). Defining and measuring health literacy: What can we learn from literacy studies? International Journal of Public Health, 54(5), 303–305.

Sadock, B. J., Sadock, V. A., & Ruiz, P. (2014). Kaplan and Sadock's synopsis of psychiatry (11th ed.). Wolters Kluwer.

Torous, J., Myrick, K. J., Rauseo-Ricupero, N., & Firth, J. (2021). Digital mental health and COVID-19: Using technology today to accelerate the curve on access and quality tomorrow. JMIR Mental Health, 7(3), e18848.

Wang, B., Xia, L., Yu, J., Feng, Y., Hong, J., & Wang, W. (2020). The multiple mediating effects of health literacy and self-care confidence between depression and self-care behaviors in patients with heart failure. Heart & Lung, 49(6), 842-847.

Wei, Y., Hayden, J. A., Kutcher, S., Zygmunt, A., & McGrath, P. (2015). The effectiveness of school mental health literacy programs to address knowledge, attitudes and help seeking among youth. Early Intervention in Psychiatry, 9(1), 1–10.

World Health Organization. (2023). Depression. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression