การขับเคลื่อนงานส่งเสริมทันตสุขภาพแบบมีส่วนร่วมของชุมชนในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก อำเภอขาณุวรลักษบุรี จังหวัดกำแพงเพชร
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงปฏิบัติการเพื่อขับเคลื่อนงานส่งเสริมทันตสุขภาพแบบมีส่วนร่วมของชุมชน ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 18 แห่ง ทั้งอำเภอขาณุวรลักษบุรี จังหวัดกำแพงเพชร กลุ่มศึกษา คือ ผู้มีส่วนได้เสีย 4 กลุ่ม ประกอบด้วย ผู้ปกครอง ครูผู้ดูแลเด็ก นักวิชาการองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และทันตบุคลากร ดำเนินการตั้งแต่ปีงบประมาณพ.ศ. 2554-2556 ศึกษาบริบทของเด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก สร้างการมีส่วนร่วมโดยกระบวนการ A-I-C นำเสนอข้อมูลให้ทราบปัญหาสุขภาพช่องปากเด็ก ร่วมกำหนดแนวทางพัฒนา ดำเนินการตามที่กำหนด ร่วมประเมินผลจากเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และกำหนดแนวทางดำเนินการในปีต่อไป ผลการศึกษาพบว่า เด็กมีอายุ 2.1-5.2 ปี อายุเฉลี่ย 3.6 ปี ร้อยละ 73.6 มีฟันผุ ค่าเฉลี่ยฟันผุ ถอน อุด 4.33 ซี่ต่อคน เด็กที่มีปริมาณคราบจุลินทรีย์บนตัวฟันมากกว่า มีความเสี่ยงต่อการเกิดฟันผุมากกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.05) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นออกนโยบายห้ามนำขวดนม ขนมถุง นมรสหวาน เข้ามาในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก และพบว่าจำนวนศูนย์รวมทั้งจำนวนเด็กนำขนมถุง นมรสหวานมาลดลง ไม่มีศูนย์ใดที่ตรวจพบขวดนม จัดประกวดศูนย์พัฒนาเด็กเล็กดีเด่นด้านส่งเสริมทันตสุขภาพระดับอำเภอ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กทุกแห่งมีสถานที่แปรงฟันและที่เก็บแปรงเหมาะสม ทุกศูนย์ได้รับการสนับสนุนแปรงสีฟัน ยาสีฟันจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ครูผู้ดูแลเด็กทุกศูนย์จัดกิจกรรมการแปรงฟันด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์หลังอาหารกลางวันทุกวันและจัดอาหารว่างเป็นผลไม้ 3-5 วันต่อสัปดาห์ จัดมุมการเรียนรู้ ประกอบด้วยสื่อการสอนและนิทาน เกิดนวัตกรรม เช่น ธนาคารขนม จัดประกวดสื่อการสอน มีการเสริมพลังอำนาจให้ครูผู้ดูแลเด็ก สามารถจัดอบรมผู้ปกครองโดยใช้เทคนิคการสอนที่หลากหลาย สภาพช่องปากเด็กมีความสะอาดเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 51.8 เป็นร้อยละ 70.0
Downloads
Article Details
เอกสารอ้างอิง
2. ศิริรักษ์ นครชัย สร้อยศิริ ทวีบูรณ์ ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดฟันผุในฟันน้ำนม ว. ทันต. 2549; 11(1-2): 15-24
3. Feldens CA,Giugliani ERJ, Vigo A and Vitolo MR. Early feeding practices and severe early childhood caries in four-year-old children from Southern Brazil: A birth cohort study. Caries Res 2010; 44: 445-52.
4. Astrom AN, Kiwanuka SN. Examining intention to control preschool children’s sugar snacking: a study of caries in Uganda. Int J Paediatr Dent 2005; 16(1): 10-18.
5. สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดกำแพงเพชร รายงานผลสำรวจสภาวะทันตสุขภาพจังหวัดกำแพงเพชร พ.ศ. 2554
6. กองทันตสาธารณสุข กรมอนามัย รายงานการสำรวจสภาวะทันตสุขภาพแห่งชาติครั้งที่ 6 พ.ศ. 2549-2550
7. ดวงใจ รุ่งโรจน์เจริญกิจ กฏบัตรออตตาวาว่าด้วยการสร้างเสริมสุขภาพและข้อเสนอแนะต่อนโยบายสุขภาพ แผนงานวิจัยและพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพและระบบการประเมินผลกระทบทางสุขภาพ สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข [ระบบออนไลน์] 2548 (สืบค้นเมื่อ 6 สิงหาคม 2556); แหล่งข้อมูล URI: http://hdl.handle.net/11228/1488
8. กิตติศักด์ เกษตรสินสมบัติ และคณะ รายงานการวิจัยชุมชนร่วมสร้างสุขภาพเด็ก 0-12 ปี บ้านน้ำคา หมู่ที่ 1 ตำบลพญาแก้ว อำเภอเชียงกลาง จังหวัดน่าน สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข 2547
9. สมปอง พะมุลิลา การวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research). [ระบบออนไลน์] (สืบค้นเมื่อ 11 สิงหาคม 2556); แหล่งข้อมูล URI :
http://http://www.nurse.ubu.ac.th/sub/knowledgedetail/Actionresearch.pdf
10. ประชาสรรณ์ แสนภักดี เทคนิคกระบวนการวางแผนแบบมีส่วนร่วม (สืบค้นเมื่อวันที่ 4 มีนาคม 2557); แหล่งข้อมูล URL: http://www.prachasan.com/mindmapknowledge/aic.html.
11. พัชรี เรืองงาม ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับโรคฟันผุเด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก อำเภอขาณุวรลักษบุรี จังหวัดกำแพงเพชร ว.ทันต. 2556; 18(2): 9-22
12. สำนักทันตสาธารณสุข แนวทางการจัดบริการส่งเสริมสุขภาพช่องปากบูรณาการและเชิงรุกจากข้อมูลเชิงประจักษ์ในกลุ่มเด็ก 0-5 ปี พิมพ์ครั้งที่ 1 สำนักทันตสาธารณสุข นนทบุรี 2554 หน้า 37-54
13. วิชัย ชูจิต การสร้างเสริมพลังอำนาจ (สืบค้นเมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2557); แหล่งข้อมูล URL: http://www.gotoknow.org/post/22229.
14. อารีย์วรรณ อ่วมตานี. การเสริมสร้างพลังอำนาจในระบบบริการพยาบาล, มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช[ระบบออนไลน์]. (สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2556); แหล่งข้อมูล URI:http://www.stou.ac.th/thai/grad_stdy/Downloads/51703/Unit14.doc
15. สุณี วงศ์คงคาเทพ จันทนา อึ้งชูศักดิ์ บุปผา ไตรโรจน์ ปิยะดา ประเสริฐสม และสุภาวดี พรหมมา รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพช่องปากผสมผสานเพื่อลดปัญหาฟันผุในกลุ่มเด็กปฐมวัย. ว ทันต 2549; 56: 77-86.
16. อุทัยวรรณ กาญจนกามล. การศึกษาอย่างมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมสุขภาพช่องปาก (Participatory Action Study for Promoting Oral Health). วราภรณ์ จิระพงษา, สุณี วงศ์คงคาเทพ, ปิยะดา ประเสริฐสม, กุญแจสู่ความสำเร็จของงานส่งเสริมสุขภาพช่องปาก, พิมพ์ครั้งที่ 1, บริษัทออพพริ้นช้อพจำกัด, นนทบุรี, 2545, หน้า 132-59.
17. อดิศักดิ์ จึงพัฒนาวดี. การส่งเสริมสุขภาพในชุมชนสำคัญที่วิธีคิด และวิธีคิดที่สำคัญ, ข้อเสนอเชิงนโยบายและกลยุทธ์การสร้างเสริมช่องปากของประชาชนไทยกลุ่มอายุต่างๆในทศวรรษหน้า, พิมพ์ครั้งที่ 1, บริษัท สามเจริญพาณิชย์, กรุงเทพมหานคร, 2549 หน้า 1-14.
18. สุวรรณี ตวงรัตนพันธ์. ทันตกรรมป้องกันสำหรับฟันผุชนิดเนิสซิ่ง เชียงใหม่. เชียงใหม่ ทันตแพทยสาร 2540
19. พรรณี ผานิดานันท์. การพัฒนาเครือข่ายเพื่อส่งเสริมทันตสุขภาพสำหรับเด็กก่อนวัยเรียนในโรงเรียนสังกัดรัฐบาลและเอกชน จังหวัดนครราชสีมา. ว ทันต 2550; 12:9-16.
