การวิเคราะห์ผลกระทบจากปัจจัยภายนอกต่อระบบบริการทันตสาธารณสุขระดับอำเภอในอนาคต

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของปัจจัยภายนอก ระบบบริการ ทันตสาธารณสุข ได้แก่ ภาวะวิกฤตเศรษฐกิจของประเทศ นโยบายการปฏิรูประบบราชการและนโยบาย ราชการและนโยบายการจํากัดกําลังคนภาครัฐและการกระจายอํานาจของรัฐบาล ว่ามีผลกระทบต่อ ระบบบริการทันตสาธารณสุขในระดับอําเภออย่างไรบ้าง วิธีการศึกษากระทําโดยการทบทวนเอกสาร การสัมภาษณ์ผู้บริหารของกระทรวงสาธารณสุขและผู้ทรงคุณวุฒิในด้านที่เกี่ยวข้อง

ผลการศึกษาพบว่า ระหว่างช่วงปี 2540-2542 ประเทศไทยประสบภาวะเศรษฐกิจ ทําให้ รัฐบาลต้องปรับลดงบประมาณประจําปี 2540 2541 และ 2542 เป็นผลให้งบประมาณของกระทรวง สาธารณสุขลดลงด้วย โดยเฉพาะงบประมาณการจัดซื้อครุภัณฑ์ทางการแพทย์ เช่น ยูนิตทําฟัน เป็นต้น ส่วนการปฏิรูประบบราชการจะทําให้มีการถ่ายโอนภารกิจด้านสาธารณสุขรวมทั้งด้านทันตสาธารณสุข ในชุมชนให้องค์กรปกครองท้องถิ่นดําเนินการ และเพื่อความคล่องตัวและมีประสิทธิภาพมากขึ้นในการ บริหารงานโรงพยาบาลในสังกัดกระทรวงอาจจะออกไปเป็นโรงพยาบาลในกํากับของรัฐ และนโยบาย การจํากัดขนาดกําลังคนภาครัฐทําให้สถานบริการในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขจะต้องจ้างบุคลากรที่ ขาดแคลนมาปฏิบัติงานในลักษณะเป็นลูกจ้างชั่วคราวของสถานบริการ สําหรับด้านการกระจายอํานาจ การบริหารงานสู่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พบว่าขณะนี้องค์กรส่วนท้องถิ่นมีการดําเนินงานจัด บริการทางด้านสาธารณสุขน้อยมาก และการศึกษาวิจัยมากมายพบความไม่พร้อมขององค์การบริหาร ส่วนตําบลที่จะดําเนินการ และที่ดําเนินการก็เป็นกิจกรรมที่เกี่ยวกับงานสุขาภิบาล อนามัยสิ่งแวดล้อม และงานสาธารณสุขมูลฐานเท่านั้น

การศึกษา ได้สรุปผลและมีข้อเสนอแนะ ดังนี้ (1) ระบบบริการสาธารณสุขในอนาคตจะมีแนวโน้มการปรับตัวไปสู่การปรับการบริหารจัดการที่เน้นประสิทธิภาพ และเป็นองค์กรที่มีส่วนร่วม ขององค์กรชุมชน (2) แนวโน้มการเปลี่ยนสถานบริการเป็นองค์การในกํากับของรัฐ หรือให้อยู่ใน การกํากับดูแลขององค์กรท้องถิ่น ต้องมีการเตรียมพร้อมด้านการปรับโครงสร้าง การบริหารบุคคล และการพัฒนากําลังคนให้เหมาะสม รูปแบบของการปรับสังกัดขององค์กรหรือการปรับ กระบวนการดําเนินงานอาจเป็นการให้องค์กรท้องถิ่นเป็นผู้ซื้อบริการให้ประชาชนในท้องถิ่น และ (3) กําลังคนด้านสาธารณสุขที่จะปฏิบัติงานในสถานบริการสาธารณสุขต่างๆ นอกจากส่วนหนึ่ง จะดํารงสถานะเป็นข้าราชการเหมือนในปัจจุบันแล้ว กําลังคนส่วนหนึ่งอาจต้องเป็นพนักงานของรัฐ เป็นพนักงานขององค์กรท้องถิ่นหรือเป็นลูกจ้างเงินนอกงบประมาณของสถานบริการสาธารณสุข ตามระบบงบประมาณของประเทศที่จะมีการปรับเปลี่ยนไปเช่นเดียวกัน