การพัฒนาแนวคิดการดูแลทางทันตกรรมแบบยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางสำหรับทันตแพทย์ในระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิของประเทศไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาเชิงคุณภาพเพื่อพัฒนาแนวคิดการดูแลทางทันตกรรมแบบยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางสำหรับทันตแพทย์ในระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิของประเทศไทย แบ่งเป็น 2 ขั้นตอน 1) การทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องทั้งในด้านทันตกรรม ด้านการแพทย์ และด้านการพยาบาล 2) การสัมภาษณ์เชิงลึก กลุ่มผู้ให้สัมภาษณ์ ประกอบด้วย 3 กลุ่ม ได้แก่ ผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลผู้ป่วยแบบยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง 5 คน ทันตแพทย์และทันตาภิบาล 7 คน และผู้ป่วยทันตกรรมในโรงพยาบาลชุมชน 8 คน ผู้เข้าร่วมได้รับคัดเลือกแบบเจาะจง ใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง การสัมภาษณ์ส่วนใหญ่เป็นแบบออนไลน์ บันทึกเทป แล้วนำมาถอดบทสัมภาษณ์ และวิเคราะห์เพื่อค้นหาคุณลักษณะด้วยเทคนิค thematic analysis ผลการศึกษาในขั้นตอนแรก การทบทวนวรรณกรรมพบบทความจำนวน 9 บทความ ที่เกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยแบบยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางสำหรับทันตแพทย์ และพบว่ามีคุณลักษณะร่วมกันทั้งหมด 9 คุณลักษณะ ได้แก่ การสื่อสาร การวินิจฉัยแยกโรคและความเจ็บป่วย การดูแลแบบองค์รวม การให้ข้อมูลและร่วมตัดสินใจการรักษา ความสัมพันธ์ระหว่างทันตแพทย์และผู้ป่วย ความเห็นอกเห็นใจ การดูแลแบบผสมผสาน การดูแลต่อเนื่อง และการประสานการดูแล ขั้นตอนที่สอง เมื่อวิเคราะห์ข้อมูลจากการสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่างพบว่า มีคุณลักษณะที่เหมือนกับการทบทวนวรรณกรรมทั้ง 9 คุณลักษณะ และที่แตกต่างอีก 3 คุณลักษณะ ได้แก่ การเข้าถึงบริการ การตระหนักรู้ในตนเองของทันตแพทย์ และการจัดการด้านความวิตกกังวลและความเจ็บปวด เมื่อจัดกลุ่มทั้ง 12 คุณลักษณะตามองค์ประกอบโครงสร้างแนวคิดการดูแลผู้ป่วยแบบยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางสำหรับทันตแพทย์ในระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิได้ 2 องค์ประกอบ คือ 1) การดูแลผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางระดับบุคคล 8 คุณลักษณะ 2) การดูแลผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางผสมผสาน 4 คุณลักษณะ โครงสร้างแนวคิดนี้สามารถนำไปสู่การพัฒนาเครื่องมือวัดสมรรถนะการดูแลผู้ป่วยแบบยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางสำหรับทันตแพทย์ในระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิได้ต่อไป
Downloads
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Bal A, Mohanty R, Satpathy A, Nayak R, Das AC, Panda S, et al. Patient centered care: A paradigm shift in the delivery of oral health care. Indian J Public Health Res Dev 2019; 10(11): 793-7. doi:10.5958/0976-5506.2019.03582.4.
Balint E. The possibilities of patient-centered medicine. J R Coll Gen Pract 1969; 17(82): 269-76.
Håkansson Eklund J, Holmström IK, Kumlin T, Kaminsky E, Skoglund K, Höglander J, et al. “Same same or different?” A review of reviews of person-centered and patient-centered care. Patient Educ Couns 2019; 102(1): 3-11. doi:10.1016/j.pec.2018.08.029.
Laine C. Patient-centered medicine. JAMA 1996; 275(2): 152-6. doi:10.1001/jama.1996. 03530260066035.
Institute of Medicine. Crossing the quality chasm: A new health system for the 21st Century. Washington (DC): National Academy Press; 2001.
Rathert C, Wyrwich MD, Boren SA. Patient-centered care and outcomes: A systematic review of the literature. Med Care Res Rev 2013; 70(4): 351-79. doi:10.1177/107755871 2465774.
Stewart M, Brown JB, Donner A, McWhinney IR, Oates J, Weston WW, et al. The impact of patient-centered care on outcomes. J Fam Pract 2000; 49(9): 796-804.
Xu RH, Cheung AWL, Wong ELY. The relationship between patient engagement and health-related quality of life in patients: A cross-sectional study in general outpatient clinic in Hong Kong SAR, China. Patient Preference and Adher 2019; 13: 1451-62. doi:10.2147/PPA.S216891.
Biglu M, Nateqv F, Ghojazadeh M, Asgharzadeh A. Communication skills of physicians and patients' satisfaction. Materia Socio Medica 2017; 29(3): 192-5. doi:10.5455 /msm.2017.29.192-195.
Haskard Zolnierek KB, Dimatteo MR. Physician communication and patient adherence to treatment: A meta-analysis. Med Care 2009; 47(8): 826-34. doi:10.1097/ MLR.0b013e31819a5acc.
Kuipers SJ, Cramm JM, Nieboer AP. The importance of patient-centered care and co-creation of care for satisfaction with care and physical and social well-being of patients with multi-morbidity in the primary care setting. BMC Health Serv Res 2019; 19(13): 2-9. doi:10.1186/s12913-018-3818-y.
Bertakis KD, Azari R. Patient-centered care is associated with decreased health care utilization. J Am Board Fam Med 2011; 24(3): 229-39. doi:10.3122/jabfm.2011.03.100170.
Epstein RM, Fiscella K, Lesser CS, Stange KC. Analysis & commentary: Why the nation needs a policy push on patient-centered health care. Health Aff (Millwood) 2010; 29(8): 1489-95. doi:10.1377/hlthaff.2009.0888.
Kressin NR, Chapman SE, Magnani JW. A tale of two patients: patient-centered approaches to adherence as a gateway to reducing disparities. Circulation 2016; 133(24): 2583-92. doi:10.1161/CIRCULATION AHA.116.015361.
Kulich KR, Berggren U, Hallberg LRM. A qualitative analysis of patient-centered dentistry in consultations with dental phobic patients. J Health Commun 2003; 8(2): 171-87. doi:10.1080/10810730305694.
Lawford BJ, Delany C, Bennell KL, Bills C, Gale J, Hinman RS. Training physical therapists in person-centered practice for people with osteoarthritis: a qualitative case study. Arthritis Care Res (Hoboken) 2018; 70(4): 558-70. doi:10.1002/acr.23314.
Lewis N, Shimp L, Rockafellow S, Tingen J, Choe HM, Marcelino M. The role of the pharmacist in patient-centered medical home practices: current perspectives. Integr pharm res pract 2014; 3: 29-38. doi:10.2147/I prp.s62670.
McCormack B, McCance TV. Development of a framework for person-centred nursing. J Adv Nurs 2006; 56(5): 472-9. doi:10.1111/j. 1365-2648.2006.04042.x.
Mead N, Bower P. Patient-centredness: A conceptual framework and review of the empirical literature. Soc Sci Med 2000; 51(7): 1087-110. doi:10.1016/S0277-9536(00)00098-8.
Marei HF. Medical litigation in oral surgery practice: Lessons learned from 20 lawsuits. J Forensic Leg Med 2013; 20(4): 223-5. doi:10.1016/j.jflm.2012.09.025.
Narang R, Mittal L, Saha S, Aggarwal V, Sood P, Mehra S. Empathy among dental students: A systematic review of literature. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2019; 37(4): 316-26. doi:10.4103/JISPPD.JISPPD_72_19.
Newsome PRH, Wright GH. A review of patient satisfaction: 2. Dental patient satisfaction: an appraisal of recent literature. Br Dent J 1999; 186(4): 166-70. doi:10.1038/s j.bdj.4800053.
Damiano P, Reynolds J, Herndon JB, McKernan S, Kuthy R. The patient-centered dental home: A standardized definition for quality assessment, improvement, and integration. Health Serv Res 2019; 54(2): 446-54. doi:10.1111/1475-6773.13067.
Lee H, Chalmers NI, Brow A, Boynes S, Monopoli M, Doherty M, et al. Person-centered care model in dentistry. BMC Oral Health 2018; 18. doi:10.1186/s12903-018-0661-9.
Loignon C, Allison P, Landry A, Richard L, Brodeur JM, Bedos C. Providing humanistic care: Dentists experiences in deprived areas. J Dent Res 2010; 89(9): 991-5. doi:10.1177/ 0022034510370822.
Mills I, Frost J, Kay E, Moles DR. Person-centred care in dentistry - The patients' perspective. Br Dent J 2015; 218(7): 407-13. doi:10.1038/sj.bdj.2015.248.
Noushi N, Bedos C. Developing person-centred dental care: The perspectives of people living in poverty. Dent J 2020; 8(3): 2-9. doi:10.3390/DJ8030082.
Scambler S, Gupta A, Asimakopoulou K. Patient-centred care - what is it and how is it practised in the dental surgery?. Health Expect 2015; 18(6): 2549-58. doi:10.1111/he x.12223.
Hunsrisakhun J. Holistic care in dentistry concept towards clinical practices. J Dent Assoc Thai 2010; 60(4): 293-304. (in Thai).
Apelian N, Vergnes J-N, Bedos C. Humanizing clinical dentistry through a person-centred model. Int J Whole Pers Care 2014; 1(2): 30-50. doi:10.26443/ijwpc.v1i2.2.
American Dental Education Association. ADEA competencies for the new general dentist. J Dent Educ 2016; 80(7): 825-8. doi:10.1002/j.0022-0337.2016.80.7.tb06153.x.
Atisak C. Humanized dentistry. J Dent Assoc Thai 2009; 59(1): 63-73. (in Thai).
Owittayakul D, Saenghuttawattana P, Chuengpattanawadee A. Concepts of health and humanized health care in comprehensive dental care. CM Dent J 2017; 38(2): 53-63. (in Thai).
Faculty of dentistry. Doctor of dental surgery program (revised 2020). Konkaen, Thailand: Konkaen University; 2020. (in Thai).
Faculty of dentistry. Doctor of dental surgery program (revised program 2016). Bangkok, Thailand: Chulalongkorn University; 2016. (in Thai).
Faculty of dentistry. Doctor of dental surgery program (revised program 2018). Songkla, Thailand: Prince of Songkla University; 2018. (in Thai).
Tangcharoensathien V, Witthayapipopsakul W, Panichkriangkrai W, Patcharanarumol W, Mills A. Health systems development in Thailand: a solid platform for successful implementation of universal health coverage. Lancet 2018; 391(10126): 1205-23. doi:10.1016/s0140-6736(18)30198-3.
Braun V, Clarke V. Using thematic analysis in psychology. Qual Res Psychol 2006; 3(2): 77-101. doi:10.1191/1478088706qp063oa.
Barbara. S. Is primary care essential? [primary care tomorrow]. Lancet 1994; 344(8930): 1129-33.
Institute of Medicine. Primary care: America's health in a new era. Washington, D.C.: National Academy Press; 1996.
Apelian N, Vergnes JN, Hovey R, Bedos C. How can we provide person-centred dental care? Br Dent J 2017; 223(6): 419-24.
Scambler S, Asimakopoulou K. A model of patient-centred care-turning good care into patient-centred care. Br Dent J 2014; 217(5): 225-8. doi:10.1038/sj.bdj.2014.755.
Stewart M. The patient-centered clinical method: a family medicine perspective. Turk klin aile hekim özel derg 2013; 17(2): 73-85. doi:10.2399/tahd.13.00073.
The British Association of Social Workers. Person-centred care in Europe: a cross-country comparison of health system performance, strategies and structures. [online] 16 February 2016 [cited 2022 Jul 3]; Available from: URL:https://www.basw.co.uk/resources/person-centred-care-europe-cross-country-comparison-health-system-performance-strategies
The Health Foundation. Measuring what really matters: Towards a coherent measurement system to support person-centred care. [online] April 2014 [cited 2022 May 16]; Available from: URL:https://www.health.org.uk/publications/measuring-what-really-matters-towards-a-coherent-measurement-system-to-support-person-centred-care
University of Iowa Public Policy Center. The need for defining a patient-centered dental home model in the era of the affordable care act background report. [online] August 2015 [cited 2021 Nov 12]; Available from: URL:https://iro.uiowa.edu/esploro/outputs/report/9983557185702771#details
Bedos C, Apelian N, Vergnes JN. Towards a biopsychosocial approach in dentistry: the Montreal-Toulouse Model. Br Dent J 2020; 228(6): 465-8. doi:10.1038/s41415-020-1368-2.
The Royal Thai Government Gazette. Primary care act, B.E. 2562 (2019). [online] 30 April 2019 [cited 2022 Jun 20]; Available from: URL:https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/17087273.pdf (in Thai)
