กระบวนการอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทำกระดาษข่อยเพื่องานศิลปะไทยเชิงพาณิชย์ (The Process of Preserving the Wisdom of the Making of ‘Khoi Paper’ as Commercial Thai Artworks)

Abstract

              โครงการวิจัยกระบวนการอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทำกระดาษข่อยเพื่องานศิลปะไทยเชิงพาณิชย์  มีความมุ่งหมายให้ภูมิปัญญาการทำกระดาษข่อยซึ่งกำลังได้รับการฟื้นฟูและพัฒนา ณ ศูนย์ศิลปาชีพเกาะเกิด จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สามารถเผยแพร่คุณค่าของภูมิปัญญาผ่านกระบวนการของการนำเสนอต้นทุน ทางวัฒนธรรมเป็นผลิตภัณฑ์ที่สร้างรายได้ และตอบสนองต่อความต้องการของผู้ที่ต้องการอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทำกระดาษและส่งเสริมให้เป็นกระดาษเพื่อการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะไทยเชิงพาณิชย์ โดยมีวัตถุประสงค์ ดังนี้ เพื่อศึกษาประวัติของการใช้กระดาษข่อยในประเทศไทย เพื่อศึกษาความสำคัญของการทำกระดาษข่อยเชิงอนุรักษ์ เพื่อศึกษากระบวนการการสืบทอดการทำกระดาษข่อยเพื่องานศิลปะไทย และเพื่อส่งเสริมให้ท้องถิ่นนำภูมิปัญญาการทำกระดาษข่อยสู่การใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์

               ผลการวิจัย ด้านคุณค่าของกระดาษข่อยในมิติประวัติศาสตร์พบว่า กระดาษข่อยอยู่เบื้องหลังผลงานศิลปะและมรดกทางวัฒนธรรมของไทย เช่นการนำไปใช้เป็นสมุดไทยและงานศิลปกรรมต่าง ๆ ด้านการต่อยอดการใช้กระดาษข่อยด้านต่าง ๆ พบว่าควรปรับเปลี่ยนหน้าที่การใช้กระดาษข่อยแบบเดิม ๆ โดยนำไปสร้างสรรค์เป็นผลงานศิลปะ 2 มิติ และ 3 มิติ เพื่อเป็นการขยายขีดความสามารถในการใช้กระดาษข่อยเชิงพาณิชย์

               แนวทางการปรับปรุงคุณภาพกระดาษข่อยเพื่องานศิลปะไทยเชิงพาณิชย์และกลยุทธ์ในการส่งเสริมกระดาษข่อยเพื่องานศิลปะไทยเชิงพาณิชย์ พบว่าการทำกระดาษควรเน้นขั้นตอนการคัดเนื้อเยื่อข่อยให้ได้เยื่อที่มีความขาวที่สุด เพื่อคุณภาพและราคากระดาษที่ดีขึ้นบทบาทของหน่วยงานรัฐบาลต่อการพัฒนาการตลาดกระดาษข่อยพบว่า ตลาดของกระดาษข่อย คือ ตลาดผู้ใช้กระดาษ ตลาดองค์กร ตลาดต่างประเทศ และตลาดรัฐบาล การส่งเสริมให้ตลาดทั้ง 4 นี้มีความสนใจและสนับสนุนกิจการการทำกระดาษอย่างยั่งยืน จำเป็นต้องอาศัยบทบาทหรือความช่วยเหลือจากหน่วยงานของรัฐ และองค์กรเอกชน จากการศึกษาพบว่าหน่วยงานรัฐที่เป็นสถานศึกษา สามารถจัดกิจกรรมที่ช่วยกระตุ้น การรับรู้ของประชาชนให้เห็นประโยชน์ของการทำกระดาษข่อยซึ่งเป็นกระดาษในภูมิปัญญาดั้งเดิม