การพัฒนาระบบการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจาง ในอำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

ภาวะโลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศไทยและจังหวัดขอนแก่น ปี 2565 หญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางในอำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่น พบได้สูงถึงร้อยละ 22.92  ภาวะโลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์จะส่งผลให้หญิงตั้งครรภ์เสี่ยงต่อการติดเชื้อ เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด และเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนขณะคลอดหรือหลังคลอด เช่น ตกเลือดหลังคลอด อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ผลกระทบต่อทารกคือ ทารกที่คลอดก่อนกำหนดจะมีน้ำหนักตัวน้อย และต้องได้รับการรักษาในโรงพยาบาลนาน ส่งผลต่อพัฒนาการที่ล่าช้า สาเหตุสำคัญของภาวะโลหิตจางคือ การขาดธาตุเหล็กทั้งก่อนตั้งครรภ์และได้รับธาตุเหล็กไม่เพียงพอต่อความต้องการขณะตั้งครรภ์ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข มีนโยบายส่งเสริมให้หญิงตั้งครรภ์ทุกราย ได้รับยาเสริมธาตุเหล็กระหว่างตั้งครรภ์เพื่อลดการขาดธาตุเหล็ก โดยมีแนวทางการให้ยาเสริมธาตุเหล็กตามระดับความรุนแรงของภาวะโลหิตจางคือ ระดับรุนแรงน้อย รุนแรงปานกลาง รุนแรงมาก มีการติดตามประเมินก่อนและหลังที่ได้รับยาเสริมธาตุเหล็ก โรงพยาบาลเปือยน้อย นำนโยบายดังกล่าวมาพัฒนาแนวทางการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางในอำเภอเปือยน้อย ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 โดยมีกระบวนการดำเนินงานคือ 1) จัดอบรมบุคลากรที่เกี่ยวข้องในการประเมินภาวะโลหิตจาง 2) การแบ่งระดับภาวะโลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์ 3) การติดตามระดับฮีโมโกลบินและฮีมาโตคริต 4) ระบบส่งต่อโรงพยาบาลแม่ข่าย 5) การให้ความรู้หญิงตั้งครรภ์และการมีส่วนร่วมของญาติในการรับประทานยาเสริมธาตุเหล็ก ผลการพัฒนาพบว่าหญิงตั้งครรภ์ที่โลหิตจางในอำเภอเปือยน้อย ลดลงเหลือร้อยละ 10.8