การพัฒนาระบบการบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพสารเสพติด ตามรูปแบบจิตสังคมบำบัดประยุกต์ในเครือข่ายบริการสุขภาพ อำเภอบึงสามพัน จังหวัดเพชรบูรณ์

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม วัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์ปัญหา พัฒนาระบบบำบัดฟื้นฟูผู้เสพสารเสพติดให้เหมาะสมกับบริบทพื้นที่ และประเมินประสิทธิผล กลุ่มตัวอย่างคัดเลือกแบบเจาะจงและสมัครใจ ได้แก่ บุคลากร 23 คนในระยะวางแผนและสะท้อนผล และผู้เข้ารับการบำบัด จำนวน 88 คน ในระยะปฏิบัติการและสังเกตผล รวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม สนทนากลุ่ม และแบบบันทึกข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติอนุมาน ได้แก่ Paired t-test สำหรับประสิทธิภาพบุคลากร และChi-square test การพัฒนาแบ่งเป็น 3 ระยะ 1) ศึกษาสถานการณ์ 2) การปฏิบัติ (PAOR) การวางแผนพัฒนาระบบบำบัดโดยชุมชนมีส่วนร่วมและปฏิบัติการ 3) ประเมินผล ผลการวิจัยพบว่า 1) การพัฒนารูปแบบการบำบัดรักษาผู้ติดสารเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนดำเนินการโดยแต่งตั้งคณะกรรมการ พัฒนาศักยภาพเครือข่าย อบรมให้ความรู้แก่ผู้เกี่ยวข้อง คัดกรอง บำบัดฟื้นฟู ติดตาม ประเมินผล และจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ สะท้อนผลการบำบัดแก่ชุมชนและเครือข่าย 2) อัตราการหยุดเสพเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 27.68 เป็นร้อยละ 34.29 อย่างมีนัยสำคัญ (p< 0.05) อัตราคงอยู่ในระบบบำบัดและติดตามเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) 3) บุคลากรผู้ให้การบำบัดมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) และผู้เข้ารับการบำบัดพึงพอใจในระดับมาก (𝑥̄=4.33, S.D.=0.48) ข้อเสนอแนะควรติดตามเชิงรุกเพื่อเพิ่มอัตราการคงอยู่ในระบบ ประสานการฝึกอาชีพป้องกันการกลับไปเสพซ้ำ และศึกษาเชิงลึกผู้ที่บำบัดไม่ครบโปรแกรม