การประเมินความเหมาะสมและผลของนโยบายส่งเสริมการใช้ยาแคปซูลฟ้าทะลายโจรในกลุ่มโรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจส่วนบน และโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน ในโรงพยาบาลพิมาย จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการศึกษาย้อนหลังเชิงพรรณนา มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความเหมาะสมและปริมาณของการใช้ยาแคปซูลฟ้าทะลายโจรในผู้ป่วยโรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน (URI) และอุจจาระร่วงเฉียบพลัน (AD) ในโรงพยาบาลพิมาย อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา หลังจากมีนโยบายการใช้ยาฟ้าทะลายโจรทดแทนการใช้ยาปฏิชีวนะในกลุ่มโรค URI และ AD โดยคัดเลือกใบสั่งยาจากข้อมูลเวชระเบียนของผู้ป่วยนอกที่อายุมากกว่า 12 ปี และได้รับการวินิจฉัยว่าเป็น URI หรือ AD อย่างใดอย่างหนึ่งในระยะเวลา 2 ปี ก่อนและหลังการมีนโยบายการใช้ยาฟ้าทะลายโจรทดแทนยาปฏิชีวนะ (ปี 2559 และ 2560 ตามลำดับ) การประเมินความเหมาะสมของการใช้ยาพิจารณาจากขนาดยา การกลับมารักษาซ้ำภายใน 7 วัน ความปลอดภัย แสดงผลในรูปแบบความถี่และร้อยละ และปริมาณการสั่งใช้ยาฟ้าทะลายโจรวิเคราะห์ด้วยสถิติ Chi-square test ระดับความเชื่อมั่นร้อยละ 95

ผลการศึกษา เมื่อพิจารณาด้านขนาดยาร่วมกับการกลับมารักษาซ้ำภายใน 7 วัน พบว่าในกลุ่มโรค URI มีการสั่งจ่ายยาตรงตามที่ระบุในบัญชียาหลักเพียงร้อยละ 1.96 และมีการกลับมารักษาซ้ำภายใน 7 วัน ทั้งสิ้น 37 ราย (ร้อยละ 6.58) ขณะที่ในกลุ่มโรค AD ผู้ป่วยที่รับยาฟ้าทะลายโจรมีการกลับมารักษาซ้ำภายใน 7 วัน ทั้งสิ้น 1 ราย (ร้อยละ 11.11) ด้านความปลอดภัยของการสั่งจ่ายยาฟ้าทะลายโจร พบการสั่งยาฟ้าทะลายโจรในผู้ป่วยที่มีข้อห้ามใช้หรือข้อควรระวัง โดยเฉพาะประเด็นการสั่งคู่กับยาที่เสี่ยงต่อการเกิดอันตรกิริยา 10 ราย (ร้อยละ 1.75) และจากการนำนโยบายการใช้ยาฟ้าทะลายโจรทดแทนยาปฏิชีวนะในโรค URI และ AD พบว่ามีการใช้ยาฟ้าทะลายโจรเพิ่มขึ้นจากก่อนนำนโยบายมาใช้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P < 0.001 และ p 0.022 ในกลุ่ม URI และ AD ตามลำดับ) เป็นข้อสังเกตว่ามีการใช้ยาฟ้าทะลายโจรเดี่ยว (ไม่ใช้คู่กับยาปฏิชีวนะ) ในกลุ่มโรค URI ร้อยละ 86.30 และกลุ่มโรค AD ร้อยละ 88.89 ประเด็นพัฒนาคือเรื่อง ขนาดยาในกลุ่มอาการโรค URI ที่มีการสั่งต่ำกว่าแนวทางการรักษาที่กำหนดในบัญชียาสมุนไพรแห่งชาติ และการใช้ยาในผู้ป่วยที่มีข้อห้ามใช้ในเรื่องคู่ยาที่เกิดอันตรกิริยา นำไปสู่การทบทวนการสั่งใช้กับองค์กรแพทย์ การจัดอบรมความรู้การสั่งจ่ายยาสมุนไพร เพื่อแจ้งขนาดและการใช้ให้เป็นปัจจุบันตามบัญชียาหลักแห่งชาติ และประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศทั้งการ แจ้งขนาดยา, การเตือนการเกิดอันตรกิริยาของยา, ฉลากแจ้งเตือนก่อนจ่ายในอนาคต