การมีส่วนร่วมของชุมชนในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพของผู้มีภาวะเสี่ยง ต่อโรคความดันโลหิตสูง บ้านหนองเม็ก ตำบลด่านช้าง อำเภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

โรคความดันโลหิตสูงเป็นโรคเรื้อรังที่เป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญ ผู้ป่วยที่ไม่ได้รับการรักษาและควบคุมระดับความดันโลหิตให้อยู่ในระดับปกติ จะทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน จากการถูกทำลายและการแข็งตัวของหลอดเลือด ทำให้อวัยวะที่สำคัญถูกทำลาย เป็นผลให้เกิดโรคหลอดเลือดสมอง หัวใจวาย ไตวาย อัมพาตและเสียชีวิตก่อนวัยอันควร ในประเทศไทยความชุกของโรคความดันโลหิตสูงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องและเป็นปัญหาสำคัญที่ต้องเร่งแก้ไข โดยกลุ่มประชาชนที่มีภาวะเสี่ยงต่อโรคความดันโลหิตสูง (pre-hypertension) ป่วยเป็นโรคความดันโลหิตสูงประมาณ ร้อยละ 10 ซึ่งมากกว่ากลุ่มปกติถึง 2 เท่า การรับประทานอาหารที่มีเกลือมากเกินไปและ การรับประทานอาหารที่มีโปตัสซียมซึ่งมีอยู่ในผักผลไม้น้อยเกินไป การขาดกิจกรรมทางกาย และความอ้วน การดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ และการบริโภคไขมันทำให้เกิดโรคความดันโลหิตสูง หากสามารถลดปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้ก็จะช่วยลดอัตราการเกิดโรคความดันโลหิตสูงได้

การศึกษานี้ได้นำหลักการของการมีส่วนร่วมมาประยุกต์ใช้เพื่อให้ผู้มีภาวะเสี่ยงต่อโรคความดันโลหิตสูงมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ และมีความดันโลหิตลดลง ประชากรที่ศึกษา คือ ผู้ที่ได้รับการคัดกรองความเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงมีระดับความดันโลหิตช่วงบน อยู่ระหว่าง 120 – 139 mmHg และ/หรือความดันช่วงล่างอยู่ระหว่าง 80 – 89 mmHg จำนวน 35 คน กิจกรรมดำเนินการ แบบมีส่วนร่วมของชุมชน ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ (1) การวางแผนดำเนินงาน (2) การจัดกิจกรรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ (3) การติดตามและประเมินผลโครงการ (4) การสะท้อนกลับผลการดำเนินงาน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ เก็บรวบรวมข้อมูล ระหว่าง เดือน พฤษภาคม ถึง เดือน กรกฎาคม 2562 การวิเคราะห์ข้อมูล สถิติเชิงพรรณนา หาค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติอ้างอิง ใช้ Pair t – test เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยคะแนนความรู้ พฤติกรรมสุขภาพ ระดับความดันโลหิตระหว่างก่อนดำเนินกิจกรรมและหลังดำเนินกิจกรรม

ผลการวิจัย พบว่า ผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 80.0 มีอายุระหว่าง 51 – 60 ปี ร้อยละ 57.1 สถานภาพสมรสคู่ ร้อยละ 71.4 ระดับการศึกษาประถมศึกษา ร้อยละ 91.4 ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ร้อยละ 57.1

การเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยคะแนนความรู้ พฤติกรรมสุขภาพ ระดับความดันโลหิต ก่อนและหลังดำเนินกิจกรรม พบว่า คะแนนเฉลี่ยหลังดำเนินกิจกรรมแตกต่างจากก่อนดำเนินกิจกรรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < .001)