แนวทางการส่งเสริมศักยภาพของสื่อท้องถิ่นเพื่อการสื่อสารสุขภาพในชนบทภาคเหนือ

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาศักยภาพ บทบาท ปัจจัยที่เป็นปัญหาและอุปสรรค ความพึงพอใจและความคาดหวังพร้อมทั้งแสวงหาแนวทางที่พึงประสงค์ในการใช้สื่อท้องถิ่นเพื่อการสื่อสารสุขภาพในชนบทภาคเหนือให้เกิดประโยชน์สูงสุด เครื่องมือในการเก็บข้อมูลวิจัย ได้แก่ (1) แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างสำหรับผู้บริหารสื่อท้องถิ่น และแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างกับประชาชน  (2) แบบสอบถามประชาชนที่เปิดรับสื่อท้องถิ่น (3) แบบวิเคราะห์เนื้อหาสื่อท้องถิ่น ได้แก่ หนังสือพิมพ์ท้องถิ่น สถานีวิทยุกระจายเสียงคลื่นหลัก สถานีวิทยุชุมชน เคเบิลทีวีท้องถิ่น และหอกระจายข่าว กลุ่มตัวอย่างแบ่งเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ สื่อท้องถิ่น จำนวน 10 สื่อ (2) นักสื่อสารสุขภาพ จำนวน 20 คน และ(3) ประชาชนทั่วไป จำนวน 400 คน โดยการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ จำนวน ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพวิเคราะห์ข้อมูลโดยการจำแนกและจัดกลุ่มข้อมูล

ผลการวิจัย พบว่า (1) สื่อท้องถิ่นมีศักยภาพในด้าน ผู้บริหารดำเนินการจัดผังรายการและสัดส่วนของรายการ หน่วยงานราชการสนับสนุนข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาพ สื่อท้องถิ่นเข้าถึงง่าย ใกล้ชิดประชาชน (2) บทบาทของสื่อท้องถิ่น คือ การแจ้งข้อมูลข่าวสาร และประชาสัมพันธ์กิจกรรมหรือข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาพอนามัยแก่ประชาชนในท้องถิ่น (3) ปัจจัยที่เป็นปัญหาและอุปสรรคในการสื่อสารสุขภาพได้แก่ ขาดอิสระในการดำเนินงานเพราะอยู่ในกำกับของภาครัฐ ขาดงบประมาณ (4) ประชาชนมีความพึงพอใจต่อสื่อท้องถิ่นโดยภาพรวมอยู่ที่ระดับเฉย ๆ ส่วนความคาดหวังประชาชนคาดหวังโดยภาพรวมอยู่ที่ระดับมาก (5) แนวทางที่พึงประสงค์ฯ มีดังนี้ (5.1) ด้านการสื่อสารสุขภาพที่พึงประสงค์ ควรมีการให้ความรู้ด้านสุขภาพอนามัยในเชิงรุกอย่างต่อเนื่อง และการควรมีการประเมินความพึงพอใจจากประชาชน (5.2) ด้านเนื้อหาสุขภาพอนามัยที่พึงประสงค์ ควรให้ความรู้เรื่องการรับประทานอาหารที่นำไปสู่โรคต่าง ๆ ความรู้เรื่องการดูแลสุขภาพในประเด็นต่าง ๆ และความรู้เรื่องครอบครัว (5.3) ด้านบทบาทที่พึงประสงค์ ได้แก่ บทบาทในการให้ความรู้ด้านสุขภาพอนามัย บทบาทในการรณรงค์เพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคภัยไข้เจ็บ ส่วนข้อเสนอแนะ ควรมีการสร้างภาคีเครือสุขภาพภายในชุมชน