การศึกษาลักษณะทางกายวิภาคของเส้นประสาทใต้สะบ้าแขนงของเส้นประสาทซาฟีนัสในศพ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
วัตถุประสงค์: การศึกษาถึงลักษณะทางกายวิภาค เส้นทางและการแตกแขนงของเส้นประสาทใต้สะบ้าแขนงของเส้นประสาทซาฟีนัสมีประโยชน์อย่างมากในการหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บต่อเส้นประสาทนี้ในขณะทำการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางกายวิภาค เส้นทางและการแตกแขนงของเส้นประสาทใต้สะบ้าแขนงของเส้นประสาทซาฟีนัสและทำการศึกษาโดยประเมินกายวิภาคของเส้นประสาทเชื่อมโยงกับจุดสังเกตสำคัญทางกายวิภาคที่ใช้เป็นขอบเขตอ้างอิงในการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม
วิธีการศึกษา: ศึกษาแบบพรรณนาในศพอาจารย์ใหญ่ โดยทำการชำแหละเข่าของอาจารย์ใหญ่ 15 เข่าซึ่งเก็บรักษาด้วยวิธีที่เนื้อเยื่ออ่อนนุ่มอย่างระมัดระวัง เพื่อศึกษาลักษณะทางกายวิภาค เส้นทางและการแตกแขนงของเส้นประสาทใต้สะบ้าแขนงของเส้นประสาทซาฟีนัส ศึกษาจุดที่เส้นประสาทใต้สะบ้าแขนงของเส้นประสาทซาฟีนัสออกมาจาก adductor canal (รายงานผลเป็นออกหน้าต่อกล้ามเนื้อ sartorius, หลังต่อกล้ามเนื้อ sartorius หรือออกทะลุกล้ามเนื้อ sartorius) ผู้วิจัยทำการศึกษาระยะห่างระหว่างเส้นประสาทกับขอบในสุดของกระดูกสะบ้าในแนวนอนระดับเดียวกับกึ่งกลางของกระดูกสะบ้าและระยะห่างระหว่างเส้นประสาทกับขอบล่างสุดของกระดูกสะบ้าในแนวตั้งแนวเดียวกับจุดกึ่งกลางของกระดูกสะบ้า
ผลการศึกษา: เส้นประสาทใต้สะบ้าแขนงของเส้นประสาทซาฟีนัสมีเส้นทางตามกายวิภาคโดยออกจาก adductor canal แล้ววางตัวลงมาส่วนปลายถึงบริเวณเข่า จากนั้นวิ่งจากด้านในข้อเข่าผ่านกึ่งกลางเข่าไปทางด้านนอกของข้อเข่า โดยแขนงของเส้นประสาทที่ผ่านกึ่งกลางข้อเข่าทุกแขนงจะอยู่ระหว่างขอบบนของกระดูกสะบ้าและปุ่มจุดเกาะของเส้นเอ็นสะบ้าบนกระดูกหน้าแข้ง ส่วนการแตกแขนงของเส้นประสาทนั้นไม่มีแบบแผนที่ชัดเจนและมีความแตกต่างกันในแต่ละตัวอย่าง ในแง่ของจุดที่เส้นประสาทออกมาจาก adductor canal พบว่าแบ่งได้เป็นสองกลุ่ม คือ กลุ่มที่ออกหลังต่อกล้ามเนื้อ sartorius พบร้อยละ 27 (4/15) และกลุ่มที่ออกทะลุกล้ามเนื้อ sartorius พบร้อยละ 73 (11/15) ในแง่ของการแตกแขนงและทอดผ่านกลางเข่า พบว่าร้อยละ 20 (3/15) ไม่แตกแขนงและทอดผ่านกึ่งกลางเข่าในลักษณะเป็นเส้นเดี่ยว ร้อยละ 67 ของตัวอย่าง (10/15) เส้นประสาทจะแตกแขนงและทอดผ่านกึ่งกลางเข่าสองแขนง และร้อยละ 13 (2/15) เส้นประสาทจะแตกแขนงและทอดผ่านกึ่งกลางเข่าสามแขนง สำหรับค่าเฉลี่ยของระยะห่างระหว่างเส้นประสาทกับขอบในสุดของกระดูกสะบ้าในแนวนอนระดับเดียวกับกึ่งกลางของกระดูกสะบ้า ทำการวัดได้ 6.70 ± 0.99 ซม. (อยู่ระหว่าง 4.80 – 8.80 ซม.) และวัดค่าเฉลี่ยของระยะห่างระหว่างเส้นประสาทกับขอบล่างสุดของกระดูกสะบ้าในแนวตั้งแนวเดียวกับจุดกึ่งกลางของกระดูกสะบ้าได้ 2.40 ± 0.85 ซม. (อยู่ระหว่าง 1.10 – 3.00 ซม.) (ยกเว้นตัวอย่างหนึ่งเข่าที่เส้นประสาทวางตัวอยู่บนกระดูกสะบ้า)
สรุป: เส้นประสาทใต้สะบ้าแขนงของเส้นประสาทซาฟีนัสมีเส้นทางตามกายวิภาคโดยออกจาก adductor canal แล้ววางตัวลงมาส่วนปลายถึงบริเวณเข่า จากนั้นวิ่งจากด้านในข้อเข่าผ่านกึ่งกลางเข่าไปทางด้านนอกของข้อเข่า โดยแขนงของเส้นประสาทที่ผ่านกึ่งกลางข้อเข่าทุกแขนงอยู่ระหว่างขอบบนของกระดูกสะบ้าและปุ่มจุดเกาะของเส้นเอ็นสะบ้าบนกระดูกหน้าแข้ง ส่วนการแตกแขนงของเส้นประสาทนั้นไม่มีแบบแผนที่ชัดเจนและมีความแตกต่างกันในแต่ละตัวอย่าง
Article Details
เอกสารอ้างอิง
2. Johnson DF, Love DTT, Love RT, Lester K. Dermal hypoesthesia after total knee arthroplasty. Am J Orthop 2000; 29: 863-6.
3. Hopton BP, Tommichan MC, Howell ER. Reducing lateral skin flap after total knee arthroplasty. Knee 2004; 11: 289-91.
4. Tennent TD, Birch NC, Holmes MJ, Birch R, Goddard NJ. Knee pain and the infrapatellar branch of the saphenous nerve. J R Soc Med 1998; 91: 573-5.
5. Mochida H, Kikuschi S. Injury to infrapatellar branch ofsaphenous nerve in arthroscopic knee surgery. Clin Orthop 1995; 320: 88-94.
6. Ebraheim NA, Mekhail AO. The infrapatellar branch of the saphenous nerve: An anatomic study. J Orthop Trauma 1997; 11: 195-9.
7. Kartus J, Ejerhed L, Eriksson BI, Karlsson J. The localization of the infrapatellar nerves in the anterior knee region with special emphasis on central third patellar tendon harvest: a dissection study on cadaver and amputated specimens. Arthroscopy 1999; 15: 577-86.
8. Berg P, Mjoberg B. A lateral skin incision reduces peripatellar dysaesthesia after knee surgery. J Bone Joint Surg Br 1991; 73: 374-6.
9. Sundaram RO, Ramakrishnan M, Harvey RA, Parkinson RW. Comparison of scars and resulting hypoaesthesia between the medial parapatellar and midline skin incisions in total knee arthroplasty. Knee 2007; 14: 375-8.
10. Subramanian S, Lateef H, Massraf A. Cutaneous sensory loss following primary total knee arthroplasty. A two years follow-up study. Acta Orthop Belg 2009: 75: 649-53.
