การติดเชื้อในกระแสเลือดในผู้ป่วยที่มีไข้ร่วมกับเม็ดเลือดขาวนิวโตรฟิลต่ำ ในโรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช กรมแพทย์ทหารอากาศ

บทคัดย่อ

ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา : ภาวะไข้ร่วมกับมีเม็ดเลือดขาวนิวโตรฟิลต่ำพบได้บ่อยในผู้ป่วยมะเร็งทางโลหิตวิทยา เนื่องจากภาวะนี้เพิ่มโอกาสติดเชื้อรุนแรงและอาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้ การทราบถึงระบาดวิทยาของเชื้อก่อโรคเพื่อเป็นข้อมูลในการให้ยาต้านจุลชีพอาจจะช่วยให้ผลการรักษาดีขึ้นและลดอัตราการเสียชีวิตได้

วัตถุประสงค์การวิจัย : วัตถุประสงค์หลักคือเพื่อศึกษาเชิงระบาดวิทยาในด้านชนิดของเชื้อ ความถี่และอัตราส่วนความชุก (Prevalence ratio, PR) ของเชื้อก่อโรคที่เป็นสาเหตุของการติดเชื้อในกระแสเลือดในผู้ป่วยที่มีไข้ร่วมกับเม็ดเลือดขาวนิวโตรฟิลต่ำ ในโรงพยาบาล ภูมิพลอดุลยเดช กรมแพทย์ทหารอากาศ และมีวัตถุประสงค์รองเพื่อศึกษาความไวต่อยาต้านจุลชีพต่อเชื้อก่อโรคที่เป็นสาเหตุนั้น

วิธีดำเนินการวิจัย : เป็นการศึกษาย้อนหลังจากเวชระเบียนของผู้ป่วยที่มีอายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไปที่ได้รับการวินิจฉัยว่ามีไข้ร่วมกับเม็ดเลือดขาวนิวโตรฟิลต่ำทั้งหมด ในโรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช กรมแพทย์ทหารอากาศ ตั้งแต่วันที่ 1 ธันวาคม 2554 ถึง 31 ธันวาคม 2562 เก็บข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะทางคลินิกของผู้ป่วย วันที่เก็บและผลเพาะเชื้อจากเลือด รวมถึงความไวต่อยาต้านจุลชีพของเชื้อ และทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและเชิงวิเคราะห์

ผลการวิจัย : พบจำนวนครั้งที่ผู้ป่วยมีไข้ร่วมกับเม็ดเลือดขาวนิวโตรฟิลต่ำทั้งหมด 755 ครั้ง จากผู้ป่วย 514 ราย โดยมีผู้ป่วยที่ตรวจพบเชื้อจากการเพาะเชื้อในเลือด 256 ครั้ง (ร้อยละ 33.9) จากผู้ป่วย 137 ราย (ร้อยละ 26.7) อายุเฉลี่ย 50.5 ปี เป็นเพศหญิง ร้อยละ 70 ส่วนใหญ่เป็นโรคมะเร็งทางโลหิตวิทยา ร้อยละ 75.2 ระยะเวลารักษาในโรงพยาบาลเฉลี่ย 13.8+7.4 วัน (4-58 วัน) เชื้อที่เป็นสาเหตุของการติดเชื้อในกระแสเลือด ได้แก่ เชื้อแบคทีเรียแกรมลบ (ร้อยละ 78.4) ซึ่งได้แก่ Escherichia coli, Klebsiella pneumonia, Acinetobacter baumannii และ Pseudomonas aeruginosa ร้อยละ 25.4, 19.9, 10.1 และ 9.8 ตามลำดับ สำหรับเชื้อแบคทีเรียแกรมบวกและเชื้อราพบร้อยละ 14.5 และ 6.3  ตามลำดับ การติดเชื้อในกระแสเลือดจากเชื้อดื้อยามีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจากปี พ.ศ. 2554 ถึง พ.ศ. 2562 ในผู้ป่วยที่มีผลเพาะเชื้อในเลือดที่เก็บภายใน 7 วันของการเข้ารักษาในโรงพยาบาล พบมีการติดเชื้อ Acinetobacter baumannii และ Enterobacteriaceae ที่ดื้มยามากกว่าในผู้ป่วยที่มีผลเพาะเชื้อที่เก็บภายใน 7 วัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยมีค่า PR เท่ากับ 7.16 (95 % confidence interval (CI), 1.70-30.08; p=0.001) และ 2.40 (95 %CI, 1.28-4.50; p=0.005) ตามลำดับ ผลเพาะเชื้อในเลือดที่เก็บภายใน 7 วันของการเข้ารักษาในโรงพยาบาล เชื้อก่อโรคส่วนใหญ่ยังไวต่อยาต้านจุลชีพชนิด 3^rd-4^th generation cephalosporin, piperacillin/tazobactam และ carbapenems ซึ่งต่างจากผลเพาะเชื้อในเลือดที่เก็บภายหลัง 7 วัน ที่เชื้อส่วนใหญ่จะดื้อต่อยาเหล่านี้

สรุป : แบคทีเรียแกรมลบยังคงเป็นสาเหตุของการติดเชื้อในกระแสเลือดได้บ่อยในผู้ป่วยที่มีไข้ร่วมกับเม็ดเลือดขาวนิวโตรฟิลต่ำ            การติดเชื้อในกระแสเลือดจากเชื้อดื้อยามีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจากอดีต และพบเชื้อดื้อยาเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในผลเพาะเชื้อ      ในเลือดที่เก็บภายหลัง 7 วันของการเข้ารักษาในโรงพยาบาล