ผลของรูปแบบการจัดการสุขภาพโดยประยุกต์ใช้วงจรคุณภาพของเดมมิ่ง และแรงสนับสนุนทางสังคมเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพและสภาวะสุขภาพของอาสาสมัครสาธารณสุข อำเภอป่าติ้ว จังหวัดยโสธร

บทคัดย่อ

โรคอ้วนเป็นสาเหตุให้เกิดโรคเรื้อรังต่างๆตามมาอีกมากมาย เป็นสาเหตุการป่วย และสาเหตุการตาย อันต้นๆของประเทศ ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องทุกภาคส่วนต้องร่วมกันหามาตรการ และแนวทางแก้ไขอย่างเร่งด่วน การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi-experimental Research) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของรูปแบบในการจัดการสุขภาพ โดยประยุกต์ใช้วงจรคุณภาพของเดมมิ่งและแรงสนับสนุนทางสังคมเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพ และภาวะสุขภาพของอาสาสมัครสาธารณสุขอำเภอป่าติ้ว จังหวัดยโสธร และเปรียบเทียบพฤติกรรมการจัดการสุขภาพ และภาวะสุขภาพหลังการทดลอง โดยใช้วงจรเดมมิ่ง และแรงสนับสนุนทางสังคม ระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม ทำการศึกษาในกลุ่มอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเพศหญิง อายุระหว่าง 40-60 ปี จำนวน 65 คน จากตำบลเชียงเพ็ง 30 คน และตำบลกระจาย 35 คน ซึ่งได้มา โดยการสุ่มแบบกลุ่ม ( Cluster random sampling ) กลุ่มทดลองได้รับกิจกรรมตามโปรแกรม 4 ขั้นตอน ซึ่งได้แก่ ขั้นที่ 1 การวางแผน (Plan) ขั้นที่2 การดำเนินงาน (Do) ขั้นที่3 การตรวจสอบ (Check) ขั้นที่4 การแก้ไขปรับปรุง (Action) เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามที่สร้างขึ้น และแบบบันทึกภาวะสุขภาพ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ การวิเคราะห์ความแปรปรวนร่วม (ANCOVA) ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการจัดการสุขภาพ เพื่อแก้ไขปัญหาโรคอ้วนของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านที่ผู้วิจัยจัดทำขึ้น โดยใช้โปรแกรมสร้างเสริมสุขภาพ ตามหลัก 3 อ. การออกกำลังกาย อาหาร และการผ่อนคลายความเครียด และทฤษฏีแรงสนับสนุนทางสังคม ภายใต้การจัดการคุณภาพ PDCA (Plan-Do-Check-Act)เพื่อให้กลุ่มทดลองได้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการจัดการสุขภาพที่เหมาะสมในเรื่องของการออกกำลังกาย โภชนาการ และการผ่อนคลายความเครียดดีขึ้นกว่าก่อนการทดลอง ผลการเปรียบเทียบพฤติกรรมการจัดการสุขภาพ และภาวะสุขภาพหลังการทดลอง พบว่า กลุ่มทดลองมีค่าคะแนนเฉลี่ยมากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05)โดยสรุปการดำเนินงานเพื่อแก้ไขปัญหาโรคอ้วนของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านในครั้งนี้ ประสบความสำเร็จโดยมีปัจจัยแห่งสำเร็จที่สำคัญ คือ แรงสนับสนุนทางสังคม โดยมีการกระตุ้นเตือนให้กำลังใจติดตามความก้าวหน้าและให้ข้อมูลข่าวสารอย่างต่อเนื่อง ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการจัดการสุขภาพที่เหมาะสม และมีประสิทธิภาพ