การส่งเสริมการมีบุตรเพื่อเด็กเกิดคุณภาพ

Abstract

ประเทศไทยกำลังเผชิญกับปัญหาเด็กเกิดใหม่มีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง จากเดิมเคยมีเด็กเกิดไม่ต่ำกว่าปีละ 1 ล้านคน ในช่วงปี พ.ศ. 2506 - 2526 ลดลงเหลือ 517,934 คน ในปี 2566¹  และอัตราการเจริญพันธุ์รวม (total fertility rate; TFR) ของประเทศลดลงจาก 6.29 ในปี พ.ศ. 2508 ลดลงมาอยู่ที่ 1.1 ในปี พ.ศ. 2565² การลดลงของเด็กเกิดใหม่ส่งผลต่อการลดลงของประชากรวัยแรงงาน ประกอบกับจำนวนผู้สูงอายุที่เพิ่มขึ้น มีผลกระทบต่อความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศในอนาคต สาเหตุที่ทำให้เด็กเกิดน้อยมาจากหลายปัจจัย ได้แก่ 1) นโยบายประชากรที่ลดอัตราการเพิ่มประชากรมาอย่างต่อเนื่อง 2) การขยายตัวของเมือง ทำให้เกิดการย้ายถิ่นฐานเข้ามาสู่สังคมเมือง อัตราค่าครองชีพสูงขึ้น ส่งผลให้ค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูบุตรสูงขึ้น ระบบการดูแลสุขภาพดีขึ้น ทำให้อัตราการเสียชีวิตลดลง 3) การมีส่วนร่วมในตลาดแรงงาน ผู้หญิงเข้าสู่ตลาดแรงงานเพิ่มขึ้น มีการศึกษาสูงขึ้น นิยมอยู่เป็นโสดมากขึ้น 4) การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม ทำให้พ่อแม่ให้ความสำคัญกับคุณภาพของบุตรแต่ละคนมากกว่าจำนวนบุตร ความเหลื่อมล้ำทางเพศในครอบครัว ทำให้คนแต่งงานช้าลง ชะลอการมีบุตร การมีบุตรส่งผลต่อหน้าที่การงาน และส่วนหนึ่งเกิดจากภาวะมีบุตรยาก การแก้ปัญหาเด็กเกิดน้อยต้องดำเนินการในหลายมิติ ได้แก่ สังคม เศรษฐกิจ การศึกษา สุขภาพ และสิ่งแวดล้อม หลายภาคส่วนจึงได้ร่วมกันผลักดันประเด็นส่งเสริมการมีบุตรให้เป็นวาระแห่งชาติซึ่งกำลังอยู่ในระหว่างดำเนินการ โดยมีมาตรการสำคัญได้แก่ 1) การปรับสภาพแวดล้อมให้เอื้อต่อการมีบุตร 2) เสริมสร้างความรู้และปรับเปลี่ยนทัศนคติ และ 3) ผู้ตัดสินใจมีบุตรได้รับการดูแลอย่างครบวงจรและมีคุณภาพ