สถานการณ์การใช้ยาปฏิชีวนะในฟาร์มปศุสัตว์ และแหล่งกระจายยาสัตว์ ในพื้นที่อำเภอทุ่งเขาหลวง จังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

บทนำ: ปัจจุบันมีการใช้ยาปฏิชีวนะในฟาร์มปศุสัตว์อย่างแพร่หลาย เกิดจากการขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะ  ซึ่งนำมาสู่ปัญหายาปฏิชีวนะตกค้างในเนื้อสัตว์และสิ่งแวดล้อมและเกิดเชื้อดื้อยาในสัตว์  

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาสถานการณ์การใช้ยาปฏิชีวนะในการเลี้ยงสัตว์รวมถึงแหล่งกระจายยาปฏิชีวนะสำหรับสัตว์ และความคิดเห็นของบุคลากรที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับสภาพปัญหาและสถานการณ์การใช้ยาปฏิชีวนะในการเลี้ยงสัตว์ในพื้นที่อำเภอทุ่งเขาหลวง จังหวัดร้อยเอ็ด

วิธีการศึกษา: เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ จำนวน 32 ราย ระหว่างเดือนมิถุนายน – เดือนกรกฎาคม 2563 และสำรวจยาสัตว์ในร้านขายสินค้าทางการเกษตร จำนวน 5 แห่ง เดือนสิงหาคม 2563

ผลศึกษา : จากการศึกษาพบว่าเกษตรผู้เลี้ยงสัตว์จำนวน 32 ราย เกษตรกรเป็นเจ้าของฟาร์มเอง จำนวน 30 แห่ง และเป็นฟาร์มพันธะสัญญา 2 แห่ง  เป็นฟาร์มที่ใช้ยาปฏิชีวนะร้อยละ 93.8 และฟาร์มไม่พบการใช้ยาปฏิชีวนะร้อยละ 6.3  โดยเกษตรกรสามารถเข้าถึงยาปฏิชีวนะได้จากร้านขายสินค้าการเกษตรร้อยละ 56.3  อินเตอร์เน็ตร้อยละ 21.9 ร้านขายยาสัตว์ ร้อยละ 15.6 ร้านขายของชำร้อยละ 3.1 และร้านขายยาแผนปัจจุบันร้อยละ3.1

ยาปฏิชีวนะที่ใช้มากที่สุด คือ Enrofloxacin ในฟาร์มสุกรร้อยละ 71   Erythromycin ผสม Vitamin B12 ในฟาร์มไก่/เป็ด/นก ร้อยละ 42  และมีการใช้ยาปฏิชีวนะอื่น ๆ เช่น Union Sulfa, Amoxycillin, Chloramphenicol, Tetracycline, Amoxycillin + Colistin , Gentamycin ฯลฯ

ผลสำรวจการจำหน่ายยาในร้านจำหน่ายสินค้าทางการเกษตรในเขตอำเภอทุ่งเขาหลวง 5 แห่ง พบว่ามีการจำหน่ายยา 4 แห่ง พบยา 38 รายการ เป็นยาที่มีไม่มีทะเบียนยาร้อยละ 47  ซึ่งรายการยาที่มีจำหน่ายมากที่สุด คือยาที่ไม่ระบุชื่อยาแต่ระบุสรรพคุณเป็นยาปฏิชีวนะร้อยละ 36.8 รองลงมาคือยาปฏิชีวนะชนิดยาเดี่ยวร้อยละ 26.3 

สรุป: การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างแพร่หลายในฟาร์มปศุสัตว์ ถึงร้อยละ 93.8  โดยการเข้าถึงยาได้ง่ายจากการซื้อที่ร้านจำหน่ายสินค้าทางการเกษตร ร้อยละ 56.3  มียาที่จำหน่ายในร้านขายสินค้าทางการเกษตร เป็นยาที่ไม่มีทะเบียนยา ร้อยละ 47  เป็นยาปฏิชีวนะ ร้อยละ  36.8    เกษตรกรยังไม่มีความเข้าใจในการใช้ยาปฏิชีวนะ การร่วมมือกันในทุกภาคส่วนจะส่งผลให้เกิดแนวทางแก้ไขปัญหาการใช้ยาปฏิชีวนะในฟาร์มปศุสัตว์ได้

คำสำคัญ :  ยาปฏิชีวนะในการเลี้ยงสัตว์  ยาปฏิชีวนะในร้านจำหน่ายสินค้าทางการเกษตร