ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยาสมุนไพร ในหน่วยบริการปฐมภูมิ จังหวัดภูเก็ต

บทคัดย่อ

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยาสมุนไพร ในหน่วยบริการปฐมภูมิ จังหวัดภูเก็ต

Factors related to the use of Herbal Medicine in Primary Care Units in Phuket Province

พุทธชาด สังข์ประพันธ์¹

Pudtachad Sangprapun¹

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทั่วไปทางประชากร ความรู้

ความคิดเห็น การสั่งใช้ยาสมุนไพร และความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะทั่วไปทางประชากร ความรู้ และความคิดเห็นในการสั่งใช้ยาสมุนไพรกับการสั่งใช้ยาสมุนไพรของบุคลากรสาธารณสุขในหน่วยบริการปฐมภูมิจังหวัดภูเก็ต กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 112 ตัวอย่าง ศึกษาวิจัยในช่วงเดือน มกราคม ถึง มิถุนายน 2566 เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลทางด้านสถิติโดยใช้การแจกแจงความถี่ หาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ทางสถิติใช้ Chi-square Test Statistic : c² , Fisher Exact test, Pearson’s Product Moment Correlation และcontent analysis ผลการศึกษา พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 72.3 มีอายุระหว่าง 31-40 ปี ร้อยละ 34.8 สถานภาพสมรสโสด ร้อยละ 43.7 เป็นนักวิชาการสาธารณสุข ร้อยละ 38.4 มีการศึกษาระดับปริญญาตรี ร้อยละ 86.6 ประสบการณ์การทำงานอยู่ในช่วง 6-15 ปี ร้อยละ 32.1 รายได้ต่อเดือน มากกว่า 25,000 บาท ร้อยละ 42.9 ส่วนใหญ่มีการสั่งจ่ายยาสมุนไพรบางโอกาส ร้อยละ 58.9 รายการยาสมุนไพรที่ใช้บ่อย 3 อันดับแรกคือ ฟ้าทะลายโจรแคปซูล ยาน้ำแก้ไอมะขามป้อม ยาอมแก้ไอมะแว้ง ร้อยละ 67.0, 61.1 และ 52.7 ตามลำดับ อาการป่วยของผู้ที่มารับบริการ 3 อันดับแรกที่บุคลากรสาธารณสุขสั่งใช้ยาสมุนไพร คือ ไข้หวัด, ไอ มีเสมหะ และท้องอืดท้องเฟ้อ ร้อยละ 73.2, 66.1 และ 47.3 ตามลำดับ ระดับความรู้โดยรวมในการสั่งใช้ยาสมุนไพรในระดับปานกลาง ร้อยละ 72.3 ความคิดเห็นในการสั่งใช้ยาสมุนไพรของบุคลากรสาธารณสุขในภาพรวม ในระดับปานกลาง   ร้อยละ 67.9 วิชาชีพ และประสบการณ์การทำงาน มีความสัมพันธ์กับการสั่งจ่ายยาสมุนไพร ในหน่วยบริการปฐมภูมิจังหวัดภูเก็ต อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (a <0.05) กลยุทธ์การส่งเสริมการใช้สั่งใช้ยาสมุนไพรควรมีช่องทางและศูนย์เรียนรู้ของแพทย์    แผนไทยร่วมกับภูมิปัญญาของชาวบ้านในชุมชน ส่วนในสถานบริการ ควรมีการส่งเสริมและพัฒนาระบบบริการแพทย์แผนไทย ปัจจัยที่เป็นอุปสรรคในการสั่งใช้ยาสมุนไพร คือหน่วยบริการไม่มีแพทย์แผนไทย และเจ้าหน้าที่ยังขาดความรู้ ประชาชนขาดความเชื่อมั่นในการใช้ยาสมุนไพร ยาสมุนไพรต้นทุนสูง หมดอายุเร็ว และขาดการส่งเสริมอย่างจริงจังจากผู้เกี่ยวข้อง ควรมีการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรทั้งในทุกหน่วยบริการ จากผลการวิจัยควรส่งเสริมและพัฒนาความรู้ด้านการใช้สมุนไพรแก่บุคลากร จัดให้มีแพทย์แผนไทยทุกหน่วยบริการในระดับปฐมภูมิ และจัดทำแนวทางปฏิบัติเรื่องการใช้ยาสมุนไพร และรายการยาสมุนไพรให้เพียงพอและครอบคลุมอาการป่วยของผู้รับบริการ เพื่อให้เกิดการสั่งใช้ยามากขึ้น

คำสำคัญ: ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง, ยาสมุนไพร, หน่วยบริการปฐมภูมิ

_________________________

¹เภสัชกรชำนาญการ กลุ่มงานคุ้มครองผู้บริโภคและเภสัชสาธารณสุข สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดภูเก็ต

¹Pharmacist, Professional Level , Division of Consumer Protection and Public Health Pharmacy,

Phuket Provincial Public Health Office  E-mail : pud063@yahoo.com