Social Networks and Social Support Influencing Health-Promoting Behaviors among Thai Community-Dwelling Elderly

Abstract

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทดสอบโมเดลเชิงสาเหตุในกลไกความสัมพันธ์ของเครือข่ายและการเกื้อหนุนทางสังคมที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุไทยในชุมชน กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้สูงอายุในจังหวัดน่าน จำนวน 469 คน เลือกด้วยวิธีสุ่มแบบหลายขั้นตอน การศึกษานี้ใช้กรอบแนวคิดเกี่ยวกับความสัมพันธ์ในสังคมที่มีผลต่อสุขภาพของเบิร์กแมน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมลิสเรล 8.72 ผลการทดสอบโมเดลพบว่า แบบจำลองเชิงสาเหตุมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ สามารถอธิบายพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุได้ร้อยละ 74 เครือข่ายครอบครัวมีอิทธิพลทางอ้อมต่อพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพผ่านการเกื้อหนุนดูแล และความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุ เช่นเดียวกันการเกื้อหนุนโดยครอบครัวมีอิทธิพลทางอ้อมต่อพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพผ่านความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุ เครือข่ายและการเกื้อหนุนจากเพื่อนมีอิทธิพลทั้งทางตรงและทางอ้อมต่อพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุ ข้อค้นพบที่น่าสนใจคือ เครือข่ายและการเกื้อหนุนของเพื่อนมีอิทธิพลต่อการเกื้อหนุนดูแลผู้สูงอายุโดยครอบครัว นอกจากนี้ความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุมีอิทธิพลทางบวกโดยตรงอย่างมากต่อพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพ

ผลการศึกษานี้ชี้ชัดว่า การเกื้อหนุนโดยครอบครัวมีอิทธิพลทางบวกโดยตรงต่อความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุ ในขณะที่เครือข่ายและการเกื้อหนุนโดยเพื่อนมีอิทธิพลอย่างมากต่อพฤติกรรมส่งเสริม สุขภาพของผู้สูงอายุ ดังนั้นการที่จะส่งเสริมพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุ พยาบาล และ ผู้ปฏิบัติงานสหสาขาวิชาชีพ ด้านสุขภาพ ควรกำหนดแนวทางกลยุทธ์ในการส่งเสริมความสัมพันธ์การช่วยเหลือเกื้อกูลในสังคม โดยเฉพาะส่งเสริมการเกื้อหนุนโดยครอบครัว ความผาสุกทางใจของ ผู้สูงอายุ และสนับสนุนกิจกรรมที่เอื้อต่อการสร้างเครือข่ายเพื่อนในชุมชน

คำสำคัญ: พฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพ เครือข่ายครอบครัว เครือข่ายเพื่อน การเกื้อหนุนทางสังคม ผู้สูงอายุในชุมชน

Abstract

This study aimed to examine whether a proposed conceptual model can explain mechanisms by which social networks and social support influence health-promoting behaviors among Thai community-dwelling elderly. Four hundred and sixty-nine elders from Nan Province, Thailand, were recruited by multi-stage random sampling. Berkman’s work on social relations related to health provided the theoretical framework of this study. Structural equation modeling, using LISREL, was used to examine the causal relationships in the hypothesized model. The results suggesting the final model had a good fit with the data and could explain 74% of the variance in health-promoting behaviors. Kinship networks, through kinship support and sense of well-being, were found to have indirect effects on health-promoting behaviors. Kinship support, through a sense of well-being, also was found to have an indirect influence on health-promoting behaviors. Friendship networks and friendship support demonstrated both direct and indirect influences on health-promoting behaviors. Interestingly, friendship networks and support were found to influence support for the elderly person by family members. Elderly persons’ sense of well-being demonstrated a strong positive direct effect on health-promoting practices.

The findings indicated that kinship support had a clear direct influence on the elderly person’s sense of well-being, whereas friendship networks had a noticeable effect on health-promoting behaviors. To enhance the elderly person’s health-promoting behaviors, nurses and multidisciplinary healthcare providers should design intervention programs to foster social relations, especially by promoting familial support and the elderly person’s psychological well-being. This should also be done by facilitating friendship network activities in communities.

Key words : Health-promoting behaviors, kinship networks, friendship networks, social support, community-dwelling elderly