ผลการฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในระยะกึ่งเฉียบพลันแบบผู้ป่วยนอกและแบบที่บ้าน
คำสำคัญ:
การฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง, การดูแลตนเองที่บ้าน, การดูแลผู้ป่วยระยะกลาง, แบบประเมินกิจวัตรประจำวันบทคัดย่อ
ที่มา: การปรับปรุงพัฒนาระบบการดูแลฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในระยะกึ่งเฉียบพลันให้เกิดประโยชน์ต่อผู้ป่วยได้มากที่สุดตามบริบทความพร้อมของการให้บริการฟื้นฟูของโรงพยาบาลวชิระภูเก็ต
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของการฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่สามารถปฏิบัติกิจวัตรประจำวันระดับปานกลางและเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มที่มารับการฟื้นฟูแบบผู้ป่วยนอก (OPD) และกลุ่มฟื้นฟูที่บ้าน
วิธีการศึกษา: ศึกษาข้อมูลย้อนหลังในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่รับการรักษาแบบผู้ป่วยในตั้งแต่เดือนกันยายน 2561 ถึง ตุลาคม 2562 หลังจากออกจากโรงพยาบาล ให้การฟื้นฟูแบบผู้ป่วยนอกและแบบที่บ้าน ใช้แบบประเมินกิจวัตรประจำวันดัชนีบาร์เธล (Barthel index, BI) ฉบับภาษาไทยประเมินผล ติดตามฟื้นฟูจนครบ 6 เดือน หรือ BI เต็ม 20 คะแนน และประเมินการกลับไปทำงาน
ผลการศึกษา: ผู้ป่วย 76 ราย ให้การฟื้นฟูแบบผู้ป่วยนอก 25 ราย แบบที่บ้าน 51 ทั้งสองกลุ่มมี BI เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (p-value<0.001) เปรียบเทียบกลุ่มที่ฟื้นฟูแบบผู้ป่วยนอกมี BI เพิ่มขึ้นมากกว่ากลุ่มที่บ้านอย่างมีนัยสำคัญ (p-value = 0.047) และการกลับไปทำงานไม่แตกต่างกัน (p-value = 0.484)
สรุป: แม้ว่าผลการฟื้นฟูแบบผู้ป่วยนอกสามารถเพิ่มความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวันได้มากกว่าแบบที่บ้านแต่ความสามารถในการกลับไปทำงานไม่แตกต่างกัน
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงสาธารณสุข. สำนักปลัดกระทรวงสาธารณสุข. กองยุทธศาสตร์และแผนงาน. กลุ่มข้อมูลข่าวสารสุขภาพ. หนังสือสถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2561. นนทบุรี; 2562.
มูลนิธิเพื่อการพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ. การสูญเสียปีสุขภาวะ Disability-Adjusted life year: DALY รายงานภาระโรคและการบาดเจ็บของประชากรไทย พ.ศ. 2556. นนทบุรี: เดอะกราฟิโกซิสเต็มส์ จำกัด; 2558.
รัชวรรณ สุขเสถียร. การเข้าถึงบริการเวชกรรมฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองระยะ เฉียบพลันแบบผู้ป่วยใน ณ โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา : ปัจจัยที่เกี่ยวข้องและผลลัพธ์. ASEAN J Rehabil Med. 2014; 24(2):37-43.
ฐานกุล คำนูณทรัพย์. ปัจจัยการเข้าถึงการบำบัดรักษาฟื้นฟูสภาพของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โรงพยาบาลกระบี. วารสารวิชาการแพทย์เขต 11. 2019;33(3):507–16.
ธัญลักษณ์ ขวัญสนิท. ผลการพัฒนาระบบฟื้นฟูระยะกึ่งเฉียบพลัน (Sub-acute rehabilitation) ในผู้ป่วยหลอดเลือดสมอง โรงพยาบาลสุราษฎร์ธานี. วารสารวิชาการแพทย์เขต 11 2017;31(4):723–32.
สำนักงานวิจัยและพัฒนากำลังคนด้านสุขภาพ (สวค.) มูลนิธิเพื่อการพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ. รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการวิจัยเรื่อง การประเมินผลระบบการให้บริการการดูแลระยะกลาง (intermediate care). นนทบุรี: สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างกระเทศ (IHHP); 2562.
Chen S, Lv C, Wu J, Zhou C, Shui X, Wang Y. Effectiveness of a home- based exercise program among patients with lower limb spasticity post- stroke: A randomized controlled trial. Asian Nurs Res. 2021;15(1):1-7. doi: 10.1016/j.anr.2020.08.007.
กระทรวงสาธารณสุข. กรมการแพทย์. สถาบันประสาทวิทยา. แนวทางการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง. นนทบุรี; 2550.
สุภัททา พุฒฤทธิ์. ผลของระบบบริการฟื้นฟูในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะกึ่งเฉียบพลันระหว่างการดูแลแบบผู้ป่วยใน ผู้ป่วยนอก และที่บ้าน. พุทธชินราชเวชสาร 2563;37(1):83-91.
กัญญารัตน์ ค้ำจุน, ปานจิต วรรณภิระ, ปราญปริญ ปิ่นสกุล, ศศิธร สมจิตต์. การพัฒนางานฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะกลางแบบต่อเนื่องสู่ชุมชน. พุทธชินราชเวชสาร 2561;35(3):304-12.
สุทธิกิตติ์ พิพัฒน์ศรีสวัสดิ์. ผลลัพธ์การฟื้นฟูสมรรถภาพในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะกลาง. เชียงรายเวชสาร 2563;12(3)47-56.
López-Liria R, Vega-Ramírez FA, Rocamora-Pérez P, Aguilar-Parra JM, Padilla-Góngora D. Comparison of Two Post-Stroke Rehabilitation Programs: A Follow-Up Study among Primary versus Specialized Health Care. PLoS ONE 2016;11(11): e0166242. doi:10.1371/journal. pone.0166242 .
Rasmussen RS, Østergaard A, Kjær P, Skerris A, Skou C, Christoffersen J, et al. Stroke rehabilitation at home before and after discharge reduced disability and improved quality of life: a randomized controlled trial. Clin Rehabil; 2016 Mar;30(3):225-36.
Nordin NAM, Aziz NA, Sulong S, Aljunid SM. Effectiveness of home-based carer- assisted in comparison to hospital-based therapist-delivered therapy for people with stroke: A randomized controlled trial. NeuroRehabilitation; 2019; 45:1:87-97.
Anderson C, Rubenach S, Mhurchu CN, Clark M, Spencer C, Winsor A. Home or hospital for stroke rehabilitation? results of a randomized controlled trial : I: health outcomes at 6 months. Stroke. 2000 May;31(5):1024-31.
Han J, Lee HI, Shin YL, Son JH. Factors influencing return to work after stroke: The Korean Stroke Cohort for Functioning and Rehabilitation (KOSCO) Study. BMJ Open 2019;9:e028673. doi:10.1136/bmjopen-2018-028673.
Westerlind E, Persson HC, Sunnerhagen KS. Return to Work after a Stroke in Working Age Persons; A Six-Year Follow Up. PLoS ONE 2017;1(6)doi.org/10.1371/journal.pone.0169759
คณะอนุกรรมการพัฒนาระบบบริการสาธารณสุข (Service Plan) สาขาการดูแลระยะเปลี่ยนผ่านผู้ป่วยกึ่งเฉียบพลัน. คู่มือการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยระยะกลางสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ตามแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ. สมุทรสาคร: บอร์นทูบีพับลิชชิ่งจำกัด; 2562
