การพัฒนากระบวนการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน โดยสมัชชาสุขภาพตำบลหนองเลิง อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ

บทคัดย่อ

 การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) ประเภทการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการพัฒนากระบวนการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน โดยสมัชชาสุขภาพตำบลหนองเลิง อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ กลุ่มเป้าหมายประกอบด้วย กลุ่มดำเนินงานสมัชชาสุขภาพ จำนวน 108 คน และกลุ่มอาสาสมัครท้องถิ่นรักษ์โลก (อถล.) จำนวน 1,275 คน เก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพโดยใช้แบบสอบถามแบบสัมภาษณ์ แบบทดสอบความรู้ และแบบประเมิน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าเฉลี่ย ส่วน เบี่ยงเบนมาตรฐาน ความถี่ ร้อยละ และ Paired simple t-test

            ผลการศึกษาพบว่า ประกอบด้วย 8 ขั้นตอน ได้แก่ 1) ศึกษาข้อมูลบริบทชุมชน ทบทวน วิเคราะห์ สถานการณ์ปัญหาขยะมูลฝอยของชุมชน 2) แต่งตั้งคณะดำเนินงานสมัชชาสุขภาพตำบลหนองเลิง  3) ประชุมเชิงปฏิบัติการ 4) ขับเคลื่อนแผนปฏิบัติการสู่การปฏิบัติ 5) นิเทศติดตามการดำเนินงาน 6) ประเมินผลการดำเนินงาน เก็บรวบรวมข้อมมูล 7) แลกเปลี่ยนเรียนรู้ 8) ถอดบทเรียน ผลจากการใช้กระบวนการสมัชชาสุขภาพดังกล่าว ส่งผลให้กลุ่มเป้าหมายกลุ่มดำเนินงานสมัชชาสุขภาพ มีความรู้ บทบาท การมีส่วนร่วม และความพึงพอใจในการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และกลุ่มอาสาสมัครท้องถิ่นรักษ์โลก (อถล.) มีความรู้ การมีส่วนร่วม และความพึงพอใจในการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ปัจจัยแห่งความสำเร็จในการพัฒนากระบวนการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน โดยสมัชชาสุขภาพตำบลหนองเลิง อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ ในครั้ง คือ 1) นโยบาย (Policy) ผู้บริหารท้องถิ่นของเทศบาลตำบลหนองเลิง อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ ให้ความสำคัญในการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน โดยกำหนดเป็นนโยบายของเทศบาลตำบลหนองเลิงในการจัดการขยะตั้งแต่ต้นทาง 2) การมีส่วนร่วม (Participation) ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ ร่วมในการดำเนินงาน ร่วมในการรับผลประโยชน์ และร่วมในการประเมินผลในการจัดการขยะมูลฝอยชุมชนของตำบลหนองเลิงให้ผ่านเกณฑ์การประเมินการดำเนินงานจัดการขยะมูลฝอยชุมชน “จังหวัดสะอาด” 3) การติดตามประเมินผล (Monitoring and evaluation) โดยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน ซึ่งเรียกว่า “NETWORK” จนพัฒนาเป็นรูปแบบในการพัฒนากระบวนการจัดการขยะมูลฝอยชุมชนของตำบลหนองเลิง ที่เรียกว่า “NONGLOENG Model”