ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อภาวะโภชนาการของนักเรียนประถมศึกษา ในเขตพื้นที่อำเภอจุน จังหวัดพะเยา
คำสำคัญ:
ภาวะโภชนาการ, พฤติกรรมการบริโภคอาหาร, นักเรียนประถมศึกษาบทคัดย่อ
ภาวะโภชนาการเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญของเด็กวัยเรียน เนื่องจากส่งผลต่อการเจริญเติบโต พัฒนาการทางด้านร่างกาย สติปัญญา และสุขภาพในระยะยาว การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา พฤติกรรมการบริโภคอาหาร ปัจจัยนำ ปัจจัยเอื้อ ปัจจัยเสริม ที่มีผลต่อภาวะโภชนาการของนักเรียนประถมศึกษาชั้นปีที่ 4-6 ในเขตพื้นที่อำเภอจุน จังหวัดพะเยา เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม ขนาดตัวอย่าง 287 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติเชิงพรรณนา และการวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression Analysis)
ผลการวิจัยพบว่า ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 51.20 อยู่ในกลุ่มอายุ 12 ปี ร้อยละ 41.50 มีระดับการศึกษา ป.6 ร้อยละ 55.10 ศึกษาในโรงเรียนรัฐบาล ร้อยละ 87.50 มีจำนวนพี่-น้อง 1-2 คน ร้อยละ 69.70 และมีรายได้ต่อวันที่ได้รับน้อยกว่า 20 บาท ร้อยละ 49.50 กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ไม่มีโรคประจำตัว ระดับความรู้เกี่ยวกับโภชนาการในการบริโภคอาหาร อยู่ระดับปานกลาง (x̅=10.01, S.D.=2.09) ทัศนคติเกี่ยวกับการบริโภคอาหาร อยู่ระดับปานกลาง (x̅=19.40, S.D.=3.17) ระดับปัจจัยเอื้อ การเข้าถึงแหล่งจำหน่ายอาหารภาพรวม อยู่ระดับปานกลาง (x̅=16.64, S.D.=2.75) ปัจจัยเสริม อยู่ในระดับปานกลาง (x̅=2.04, S.D.=0.60) กลุ่มตัวอย่างมีระดับพฤติกรรมการบริโภคอาหาร อยู่ในระดับปานกลาง (x̅=28.6, S.D.=4.72) ผลการวิเคราะห์ภาวะโภชนาการของนักเรียนส่วนใหญ่มีภาวะทุพโภชนาการ คิดเป็นร้อยละ 74.90 และพบว่ามี 6 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะโภชนาการ ได้แก่ อายุ ความรู้เกี่ยวกับโภชนาการ ทัศนคติเกี่ยวกับการบริโภคอาหาร ปัจจัยเอื้อ ปัจจัยเสริม และพฤติกรรมการบริโภคอาหาร อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) โดยสามารถทำนายภาวะโภชนาการของนักเรียนประถมศึกษาชั้นปีที่ 4-6 ได้ร้อยละ 67.10 (R2 = 0.451)
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Nutrition [Internet]. 2018 [cited 2023 Jan 24]. Available from: https://www.who.int/news-room/facts-in-pictures/detail/nutrition.
World Health Organization. World Obesity Day 2022 – Accelerating action to stop obesity [Internet]. 2022 [cited 2023 Jan 24]. Available from: https://www.who.int /news/item/04-03-2022-world-obesity-day-2022-accelerating-action-to-stop-obesity.
สำนักโภชนาการ. ผลการรายงานผลการวิเคราะห์ตามตัวชี้วัด 1.11 ร้อยละของเด็กอายุ 6-14 ปี สูงดีสมส่วน [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [สืบค้นเมื่อ 2565 ส.ค. 6]. แหล่งข้อมูล: https://nutrition2.anamai.
moph.go.th/web-upload/6x22caac0452648c8dd1f534819ba2f16c/filecenter/file/doc/
11AssessmentRound2-2565.pdf.
กรมอนามัย. ร้อยละของนักเรียนชั้น ป.1-ป.6 สูงดีสมส่วน [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [สืบค้นเมื่อ 2565 ส.ค. 6]. แหล่งข้อมูล: http://dashboard.anamai.moph.go.th/dashboard/s_slim_sc13/cha ngwat?year=2022&kid=2101&rg=01.
ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพจังหวัดพะเยา. ร้อยละของเด็กอายุ 6-14 ปี สูงดีสมส่วน เขตสุขภาพที่ 1 จังหวัดพะเยา [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [สืบค้นเมื่อ 2565 ส.ค. 6]. แหล่งข้อมูล: https://pyo.hdc.moph.go.th/hdc/main/index.php.
ฝ่ายโภชนาการ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล. โภชนาการสำหรับวัยรุ่น [อินเทอร์เน็ต]. 2560 [สืบค้นเมื่อ 2565 ส.ค. 6]. แหล่งข้อมูล: https://www.si.mahidol.ac.th/Th/healthdetail. asp?aid=1287.
ศันสนีย์ เมฆรุ่งเรืองวงศ์, นิทรา กิจธีระวุฒิวงษ์ และชวลิต วโรดมรังสิมันต์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการบริโภคอาหารของนักเรียนมัธยมศึกษาในจังหวัดพิษณุโลกที่มีภาวะโภชนาการแตกต่างกัน. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ 2558; 33(3):80-90.
พัชราภัณฑ์ ไชยสังข์, ปัญจภรณ์ ยะเกษม และนุชจรีรัตน์ ชูทองรัตน์. ปัจจัยทํานายพฤติกรรมการบริโภคอาหารของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 -6 ที่มีนํ้าหนักเกินเกณฑ์. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา 2557; 20(1):30-43.
ณัฐธวัลย์ เพ็งแจ่ม, ศุภรดา โมขุนทด, วันฉัตร โสฬส, วัลญา ขันพลกรัง, ดิเรก กลุ่มค้างพลู, ชลนิชา หอมสุวรรณ, และคณะ. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหารของเด็กที่มีภาวะโภชนาการเกินในโรงเรียนแห่งหนึ่ง ตำบลโชคชัย อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา. ใน: การประชุมวิชาการระดับชาติ วิทยาลัยนครราชสีมา ครั้งที่ 6 ประจำปี พ.ศ.2562; 30 มีนาคม 2562; วิทยาลัยนครราชสีมา, จังหวัดนครราชศรีมา: 2562. หน้า. 941-9.
ชัยณรงค์ แก้วจำนงค์. ปัจจัยทำนายภาวะโภชนาการเกินของเด็กวัยเรียนในพื้นที่รับผิดชอบ เครือข่ายบริการสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 11 นครศรีธรรมราช. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9 2566; 17(3):1063-77.
นิศารัตน ชูชาญ, ภานุวัฒน นิ่มนวล. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมพฤติกรรมการรับประทานอาหารสำหรับเด็กอนุบาลในเขตดุสิต กรุงเทพมหานคร. วารสารครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2565; 50(2):1-12.
Green, L. and Kreuter, M. Health program planning: An educational and ecological approach (4th Edition). New York: McGraw Hill; 2005.
จิติมา กตัญญู. ภาวะโภชนาการของนักเรียนชั้นประถมศึกษาตอนปลายในโรงเรียนที่สังกัดเทศบาลนครเชียงใหม่. ลำปางเวชสาร 2561; 39(2):62-71.
สุชาดา พิชัยธรรม, ยุวยงค์ จันทรวิจิตร, อุมาพร ห่านรุ่งชโรทร. ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยครอบครัวและรูปแบบการอบรมเลี้ยงดููของผู้ปกครองกับภาวะโภชนาการของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่่ 4-6 ของโรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก. พยาบาลสาร 2563; 47(4):88-99.
ถวิล สกุลวรรณวงศ์, ภูเบศร์ แสงสว่าง. การดูแลบริโภคอาหารโดยผู้ปกครองกับภาวะโภชนาการของเด็กวัยเรียนในอำเภองาว จังหวัดลำปาง. วารสารโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ 2561; 3(2):29-38.
จิรภาภรณ์ ปัญญารัตนโชติ, ชนัญชิดาดุษฎี ทูลศิริ, สมสมัย รัตนกรีฑากุล. ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการป้องกันภาวะโภชนาการเกินของนักเรียนชั้นประถมศึกษาในโรงเรียนสังกัดเทศบาลเมืองสมุทรสงคราม. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา 2560; 25(2):43-56.
Krejcie, R. & Morgan, D. “Determining sample sizes for research activities.” Educational and Psychological Measurement 1970; 30(3):607-610.
Bloom, B.S. Handbook on formative and summative evaluation of student learning. New York: McGraw-Hall; 1971.
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. Know Your Numbers & Know Your Risks รู้ตัวเลข รู้ความเสี่ยงสุขภาพ [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [สืบค้นเมื่อ 2566 พ.ย. 4]. แหล่งข้อมูล: https://www.si.mahidol.ac.th/Th/healthdetail. asp?aid=1287.
จิราภา สุวรรณกิจ. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อภาวะโภชนาการของเด็กวัยก่อนเรียน. วารสารโรงพยาบาลสิงห์บุรี 2565; 31(2):81-94.
ชิราวุธ ปุญณวิช, ระวิวรรณ แสงฉาย, ล้ำศักดิ์ ชวนิชย์, พรวิภา เย็นใจ, พัฒนา มูลพฤกษ์, อุดมศักดิ์ คงเมือง. พฤติกรรมการบริโภคอาหารในนักเรียนประถมศึกษาชนปีที่ 4-6 โรงเรียนแห่งหนึ่งในเขตทวีวัฒนา กรุงเทพมหานคร [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [สืบค้นเมื่อ 2567 ก.ค. 25]. แหล่งข้อมูล: http://bkkthon.ac.th/home/user_files/department/department-24/files/12.พฤติกรรมการบริโภคอาหารในนักเรียนประถมศึกษาชั้นปีที่%204%20(1).pdf.
จารุวรรณ ไตรทิพย์สมบัติ, นาฏติยา ศิลคุ้ม, มุกดา พิศจารูญ, สุธิดา พลกอง, สุนิสา สังข์สุข, สุพัตรา ชาติอดุลย์. ความสัมพันธ์ระหว่างความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการบริโภคอาหารของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาที่มีภาวะน้ำหนักเกินและอ้วน. สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น2563; 27(2):92-102.
