การสนับสนุนทางสังคมเพื่อการใช้ประโยชน์ภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้านด้านการดูแลสุขภาพของประชาชนชุมชนสะลวง – ขี้เหล็ก อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่
คำสำคัญ:
การสนับสนุนทางสังคม, ภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้าน, การดูแลสุขภาพบทคัดย่อ
การศึกษาแบบผสานวิธีนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการสนับสนุนทางสังคมเพื่อการใช้ประโยชน์ภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้านด้านการดูแลสุขภาพ และ 2) สังเคราะห์แนวทางส่งเสริมการสนับสนุนทางสังคมเพื่อการใช้ประโยชน์ภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้านด้านการดูแลสุขภาพบนฐานการมีส่วนร่วมของชุมชน กลุ่มตัวอย่างเป็นประชาชนในชุมชนสะลวง - ขี้เหล็ก อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 397 ครัวเรือน และผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย จำนวน 12 คน เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม การสัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการ และการสัมมนาเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการศึกษา พบว่า การสนับสนุนทางสังคมโดยรวมเฉลี่ยระดับปานกลาง (ค่าเฉลี่ย 1.91 ± 0.41) และมีปัจจัยการเข้าร่วมกิจกรรมชุมชนในระยะเวลา 6 เดือนที่ผ่านมา (r = 0.100) และทัศนคติต่อการอนุรักษ์ภูมิปัญญาสมุนไพรพื้นบ้านในชุมชน (r = 0.185) มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับการสนับสนุนทางสังคมเพื่อการใช้ประโยชน์ภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้านด้านการดูแลสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ทั้งนี้มีข้อเสนอแนวทางส่งเสริมการสนับสนุนทางสังคมโดยการสนับสนุนด้านบุคคล การสนับสนุนการเพิ่มพื้นที่แหล่งพืชสมุนไพรพื้นบ้าน การดำเนินกิจกรรมในชุมชน และการพัฒนาและส่งเสริมแนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้าน
เอกสารอ้างอิง
Erarslan Z.B., Kültür Ş. Medicinal plants traditionally used to increase breast milk in Turkey: an ethnobotanical review. Journal of Herbal Medicine 2024; 44: 100849.
Liu S., Zhang B., Lei Q., Zhou J., Ali M., Long C. Diversity and traditional knowledge of medicinal plants used by Shui people in Southwest China. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 2023; 19: 20.
สุรางค์รัตน์ พันแสง และพวงผกา แก้วกรม.ข้อมูลพฤกษศาสตร์และการตรวจสอบหาสารต้านอนุมูลอิสระที่สำคัญบางชนิดของต้นหญ้านางแดง (Bauhinia strychnifolia). วารสารวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา 2567; 9(1): 27 – 32.
บุญเลี้ยง สุพิมพ์, อรทัย ปานเพชร, มธุรส ชลามาตย์, นรุวรรณ อยู่สำราญ, ปิยะพงษ์ ชุมศรี. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเลือกใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพตนเองของประชาชนบ้านสวนห้อม ตำบลปวนพุ อำเภอหนองหิน จังหวัดเลย. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราขธานี 2566; 12(2): 36 – 46.
Aziz M.A., Adnan M., Khan, A.H., Shahat A A., Al-Said M.S., Ullah R. Traditional uses of medicinal plants practiced by the indigenous communities at Mohmand Agency, FATA, Pakistan. Journal Ethnobiology Ethnomedicine 2018; 14, 2.
Krsnik S., Erjavec K. Factors influencing use of medicinal herbs. Journal of Patient Experience 2023; 11:23743735241241181.
ปาลิกา เวชกุล, วิริญญา เมืองช้าง, จุฑารัตน์ ภูบรรทัด. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้พืชสมุนไพรพื้นบ้านในการดูแลสุขภาพเบื้องต้นของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ตำบลแม่ไร่ อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย. วารสารวิจัยราชภัฏเชียงใหม่ 2564; 22(3): 159 - 173.
สามารถ ใจเตี้ย, ณัทธร สุขสีทอง, น้ำมิ้น นุ่มมีศรี. การสนับสนุนทางสังคมเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้านและข้อเสนอเชิงนโยบาย เทศบาลตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม 2565; 16(1): 65 – 74.
สามารถ ใจเตี้ย, ชัชชญา สมมณี, วรวุฒิ จินะสุข, ปทิตา ธรรมใจ. การใช้ประโยชน์ และข้อเสนอเชิงนโยบายเพื่อการอนุรักษ์สมุนไพรพื้นบ้าน: กรณีศึกษาชุมชนสะลวง – ขี้เหล็ก อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิจัยราชภัฏเชียงใหม่ 2564; 22(2): 90 - 102.
ชัชชญา สมมณี , สามารถ ใจเตี้ย. การใช้ประโยชน์ของพืชสมุนไพรพื้นบ้านเพื่อการรักษาโรคของประชาชนชุมชนสะลวง – ขี้เหล็ก อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก 2564; 19(2): 508 - 522.
Rogers C.R. Psychotherapy and personality change. Chicago. University of Chicago Press; 1974.
López M.L., Cooper L. Social support measures review. National Center for Latino Child & Family Research. Los Angeles; 2011.
Daniel WW. Biostatics: Basic concepts and methodology for the health; 2010.
Anderson J.C., Gerbing D.W. Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin 1988; 103(3), 411- 423.
Cronbach L. J. Essentials of psychological testing (5thed.). New York: Harper Collins Publisher; 1990.
Miles M.B., Huberman A.M. Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications; 1994.
ปรารถนา เอนกปัญญากุล, สุภินดา ศิริลักษณ์, ภัทรวีร์ ดามี. พฤติกรรมการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพของประชาชน ที่มารับบริการในโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยนเรศวร. วารสารวิชาการ ปขมท. 2563; 9(2): 76 - 90.
Prasittichok P, Duangchan P, Prapasiri S, Intarakamhang U. Causal model of herb use behavior among working-age adults in Thailand. Journal of Preventive Medicine & Public Health 2024; 57(4):399 - 406.
วิริญญา เมืองช้าง. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพตนเองของประชาชนในอำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา [วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต] กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2559. 161 หน้า.
ชนิดา มัททวางกูร, ขวัญเรือน ก๋าวิตู, สุธิดา ดีหนู, สิริณัฐ สินวรรณก.ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้สมุนไพรของประชาชนในเขตภาษีเจริญ. วารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยาม 2562; 20(39), 99 – 109.
สุภรัชต์ อินทรเทพ, สุวารีย์ ศรีปูณะ, ผมหอม เชิดโกทา. สภาพปัญหาและแนวทางพัฒนาการถ่ายทอดภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรพื้นบ้านในการดำรงชีวิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมในชุมชน จังหวัดสระแก้ว วารสารวิจัยและพัฒนา วไลยอลงกรณ์ในพระบรมราชูปถัมภ์ สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์; 2560;12(3): 221 – 231.
ภิษณี วิจันทึก. ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรของประชาชนบ้านหนองบัวศาลา อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิชาการสาธารณสุข 2562; 28(2): 244 - 254.
