การสร้างระบบคะแนนช่วยคัดกรองโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่เพื่อจัดลำดับความเร่งด่วน ในการส่องกล้องลำไส้ใหญ่และไส้ตรง โรงพยาบาลอุตรดิตถ์

Ratchaneekorn Jaikhamsuep; พรทิพย์ บุญเครือชู; สายฤดี นาคสนอง; จิรวิทย์ ขาวเมืองน้อย

doi:10.1016/hscr.v37i2.257014

ผู้แต่ง

Ratchaneekorn Jaikhamsuep งานมะเร็ง กลุ่มงานศัลยกรรม โรงพยาบาลอุตรดิตถ์
พรทิพย์ บุญเครือชู
สายฤดี นาคสนอง
จิรวิทย์ ขาวเมืองน้อย

DOI:

https://doi.org/10.1016/hscr.v37i2.257014

คำสำคัญ:

มะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรง, ระบบคะแนน, คัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรง, ส่องกล้องลำไส้ใหญ่

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อสร้างระบบคะแนนช่วยคัดกรองโรคมะเร็งลำ ไส้ใหญ่สำ หรับจัดลำดับความเร่งด่วนในการส่องกล้องลำไส้ใหญ่และไส้ตรง โรงพยาบาลอุตรดิตถ์
วิธีการศึกษา: เป็น prognostic prediction research แบบ retrospective cohort designs ในผู้ที่เข้ารับการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ โรงพยาบาลอุตรดิตถ์ ระหว่างเดือน 1 กุมภาพันธ์ 2562 ถึง 28 กุมภาพันธ์ 2564 ทุกราย สืบค้นจากเวชระเบียนผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในที่มีรหัสหัตถการ colonoscopy ศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้อง วิเคราะห์หาปัจจัยทำ นายความเสี่ยงด้วย multivariable multinomial logistic regression และนำ มาพัฒนาคะแนนทำ นายด้วย multivariable binary logistic regression
ผลการศึกษา: ผู้เข้ารับการส่องกล้องลำ ไส้ใหญ่ 1,057 คน จำแนกตามพยาธิสภาพออกเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มวินิจฉัยเป็นมะเร็ง
ลำ ไส้ใหญ่และติ่งเนื้อในลำ ไส้ใหญ่ (malignant conditions) 319 คน กลุ่มวินิจฉัยอื่นๆ (benign conditions) 288 คน และกลุ่มที่ผลส่องกล้องปกติ (normal) 450 คน พบปัจจัยทำ นายความเสี่ยงการพบมะเร็งลำ ไส้ใหญ่ ได้แก่ เพศชาย อายุ >45 ปี ประวัติ colonoscopy ใน 5 ปี อาการท้องผูกสลับท้องเสีย ท้องเสียเรื้อรัง ถ่ายเป็นเลือด และปวดถ่วงทวารหนัก ปัจจัยดังกล่าวสามารถจำแนกระหว่างโรคมะเร็งลำ ไส้ใหญ่กับโรคอื่นๆ ได้ AuROC curve ร้อยละ 87.1 (95%CI =63.0,70.0) นำมาสร้างเป็นคะแนนความเสี่ยงได้ 0-20.5 คะแนน แบ่งได้ 3 ระดับ คือ เสี่ยงตํ่า (<5.5 คะแนน) PPV 26.0 (95%CI = 23.1,29.1), เสี่ยงปานกลาง (5.5-8.5 คะแนน) PPV 44.9 (95% CI = 37.6, 52.3) และเสี่ยงสูง (>8.5 คะแนน) PPV 86.7 (95%CI = 59.5, 98.3)
สรุป: ผู้เข้ารับการส่องกล้องลำ ไส้ใหญ่ที่ประเมิน risk score เสี่ยงสูง ควรได้รับการส่องกล้องลำ ไส้ใหญ่เป็นอันดับแรก รองลงมาเป็นเสี่ยงปานกลาง และเสี่ยงตํ่าตามลำดับ และควรนำระบบคะแนนช่วยคัดกรองโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ในประชาชนทั่วไป
คำสำคัญ: colorectal cancer, scoring system, colorectal cancer screening, colonoscopy

เอกสารอ้างอิง

World Health Organization. The international agency for research on cancer (IARC). Globocan 2012. Available at: URL: http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_cancer.aspx. Accessed: August 14, 2014.

Terry MB. Risk Factors for Advanced Colorectal Adenomas: A Pooled Analysis. Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention 2002, 11;622–9.

Siew CN and Sunny HW. Colorectal cancer screening in Asia. British Medical Bulletin Journal 2013; 105;29-42.

กันต์กมล กิจตรงศิริ. รายงานการวิจัย การศึกษาความคุ้มค่าของการตรวจคัดกรองมะเร็งลำ ไส้ใหญ่และไส้ตรงในประชากรไทย Economic evaluation of colorectal cancer screening among Thai population ภายใต้โครงการศึกษาเพื่อพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า 2555.

สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. [อินเตอร์เนต] [เข้าถึงเมื่อ 13 ธันวาคม 2564] เข้าถึงได้จาก: https://www.hitap.net/wp-content/uploads/2018/10/Full-report_CRC-screening.pdf

ณปภัช โพธิ์พรหม. การพัฒนาระบบคะแนนช่วยคัดกรองโรคมะเร็งลำ ไส้ใหญ่: ทางเลือกในการเข้าถึงบริการสุขภาพ. [วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต]. ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา: 2558;73-5.

สถาบันมะเร็งแห่งชาติ. แนวทางการตรวจคัดกรอง วินิจฉัยและรักษา โรคมะเร็งลำ ไส้ใหญ่และไส้ตรง 2558. [อินเตอร์เนต][เข้าถึงเมื่อ 12 ธันวาคม 2564]. เข้าถึงได้จาก: https://www.nci.go.th/th/cpg/Cervical_Cancer3.pdf

วรภพ สุทธิวาทนฤพุฒ. พยาธิวิทยาของมะเร็งลำ ไส้ใหญ่และไส้ตรงชนิดที่ถือกำ เนิดจากเซลล์เยื่อบุ. ธรรมศาสตร์เวชสาร 2559: 16;134-145.

วิษณุ ปานจันทร์, เสาวคนธ์ ศุกรโยธิน, อาคม ชัยวีระวัฒนะ, วีรวุฒิ อิ่มสำราญ, บรรณาธิการ. แนวทางการตรวจคัดกรองวินิจฉัยและรักษาโรคมะเร็งลำ ไส้ใหญ่และไส้ตรง. กรุงเทพมหานคร: บริษัทโฆสิตการพิมพ์จำกัด: 2558;30-6.

ธเนศ พงศ์ธีรัตน์. DNA methylation กับการเกิดโรคมะเร็ง. วารสารโรคมะเร็ง 2556: 33;120-5.

Kolligs FT. Diagnostics and Epidemiology of Colorectal Cancer. Visceral Medicine 2016: 32;158–164.

Winawer SJ, Zauber AG, Ho MN. Prevention of colorectal cancer by colonoscopic polypectomy. The National Polyp Study Workgroup. N Engl J Med 1993; 329:1977-81.