ปัจจัยที่มีผลต่อผลลัพธ์ที่ไม่ดีในผู้ป่วยที่รับการผ่าตัดผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชนิดเลือดออกชนิดสปอนเทเนียส

พีรุตม์ ศิวเวทพิกุล

doi:10.1016/hscr.v40i2.277503

ผู้แต่ง

พีรุตม์ ศิวเวทพิกุล กลุ่มงานศัลยกรรม โรงพยาบาลโรงพยาบาลพิจิตร

DOI:

https://doi.org/10.1016/hscr.v40i2.277503

คำสำคัญ:

ภาวะเลือดออกในสมอง, การผ่าตัด, อัตราการเสียชีวิต, ภาวะแทรกซ้อนของโรค/การเจ็บป่วย, ปัจจัยเสี่ยง

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาปัจจัยการทำนายการเสียชีวิต (mortality) และความพิการ (morbidity) ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชนิดเลือดออกที่ได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดในโรงพยาบาลพิจิตร
วิธีการศึกษา: การศึกษาการพยากรณ์โรค (Prognostic study) เก็บข้อมูลแบบย้อนหลัง (Retrospective cohort study) ในผู้ป่วยอายุ มากกว่า 18 ปี ที่เข้ารับการผ่าตัดรักษา โรคหลอดเลือดสมองชนิดเลือดออกที่โรงพยาบาลพิจิตร ระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2563 ถึง 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2567 วิเคราะห์ข้อมูลปัจจัยการทำนาย โดยใช้สถิติ logistic regression
ผลการศึกษา: มีผู้ป่วยในการศึกษาทั้งสิ้น 201 ราย พบอัตราการเสียชีวิตร้อยละ 29.9 และในกลุ่มผู้รอดชีวิตพบอัตราความพิการสูงถึงร้อยละ 86.52 ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเสียชีวิต อย่างมีนัยสำคัญ ได้แก่ ระดับความรู้สึกตัวแรกรับตํ่า (Glasgow Coma Scale, GCS ≤ 5), ภาวะการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ (coagulopathy) การใช้ยา warfarin การมีโรคร่วม (โรคไตวายเรื้อรัง/โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ) และภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด ได้แก่ ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด (sepsis) และภาวะไตวายเฉียบพลัน (Acute kidney injury, AKI) ส่วนปัจจัยที่สัมพันธ์กับความพิการ ได้แก่ อายุมากกว่า 60 ปี ปริมาตรก้อนเลือด ≥30 มล. โรคไขมันในเลือดผิดปกติ (dyslipidemia) และภาวะติดเชื้อหลังผ่าตัด (ปอดอักเสบ และการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ)
สรุป: การคัดกรองและเฝ้าระวังผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงสูง เช่น ผู้ที่มีระดับความรู้สึกตัวตํ่า มีภาวะเลือดออกง่าย หรือมีโรคร่วมที่สำคัญ ควบคู่ไปกับการป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการติดเชื้อหลังผ่าตัดอย่างเข้มงวด เป็นกลยุทธ์สำคัญที่จะช่วยลดอัตราการเสียชีวิต และความพิการ และปรับปรุงผลการรักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้ ให้ดียิ่งขึ้น อีกทั้งยังนำปัจจัยการทำนายดังกล่าว มาเป็นข้อมูลให้คำแนะนำการพยากรณ์โรคกับญาติผู้ป่วยในระยะก่อนและหลังการผ่าตัด

เอกสารอ้างอิง

เทียมเก่า ส. แนวโน้มการเสียชีวิตผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองฉับพลัน. วารสารประสาทวิทยาแห่งประเทศไทย. 2022;39:32–38.

Zhang K, Wei L, Zhou X, Yang B, Meng J, Wang P. Risk factors for poor outcomes of spontaneous supratentorial cerebral hemorrhage after surgery. J Neurol. 2021;269(6):3015–3025.

Zeiser V, Khalaveh F, Cho A, Reinprecht A, Herta J, Rössler K, et al. Risk factors for unfavorable outcome after spontaneous intracerebral hemorrhage in elderly patients. Clin Neurol Neurosurg. 2024;240:108253.

Troberg F, Kronvall E, Hansen BM, Nilsson OG. Prediction of long-term outcome after intracerebral hemorrhage surgery. World Neurosurg. 2019;124:e96–e105.

Vespa PM, Martin N, Zuccarello M, Awad I, Hanley DF. Surgical trials in intracerebral hemorrhage. Stroke. 2013;44(Suppl 1):S79–S82.

Suwatcharangkoon S. Management of acute stroke patients with increased intracranial pressure. J Thai Stroke Soc. 2015;14(2):94–101.

Mendelow AD, Gregson BA, Fernandes HM, Murray GD, Teasdale GM, Hope DT, et al. Early surgery versus initial conservative treatment in patients with spontaneous supratentorial intracerebral haematomas in the STICH trial: a randomised trial. Lancet. 2005;365(9457):387–397.

Mendelow AD, Gregson BA, Rowan EN, Murray GD, Gholkar A, Mitchell PM, et al. Early surgery versus initial conservative treatment in patients with spontaneous supratentorial lobar intracerebral haematomas (STICH II): a randomised trial. Lancet. 2013;382(9890):397–408.

Bruno A, Akinwuntari AE, Lin C, Close B, Davis K, Baute V, et al. Simplified modified Rankin Scale questionnaire: Reproducibility over the telephone and validation with quality of life. Stroke. 2011;42(8):2276–2280.

Lowpreukmanee N. Clinical outcome of the patients treated surgically for spontaneous intracerebral hematoma at Sawanpracharak Hospital. J Med Assoc Thai. 2013;96(6):669–677.

Champawong K, Thaloengsok S, Kajai C. Prognostic factors for in-hospital mortality in spontaneous intracerebral hemorrhage. Greater Mekong Subregion Med J. 2024;4(2):47–62.