สถานการณ์ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลจังหวัดพิษณุโลกภายหลังนโยบายยกระดับสถานีอนามัยเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณา มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลจังหวัดพิษณุโลกภายหลังนโยบายยกระดับสถานีอนามัยเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล เป็นการวิจัยเชิงปริมาณและการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างในการเก็บข้อมูลเชิงปริมาณที่ให้ข้อมูลในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล คือ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลจำนวน 145 คน การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณใช้ การหาค่าเฉลี่ย (mean) และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) การวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่มและการสังเกตแบบมีส่วนร่วม กลุ่มตัวอย่างในการเก็บข้อมูล คือ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ผู้อำนวยการโรงพยาบาลหรือสาธารณสุขอำเภอหรือผู้รับผิดชอบงานปฐมภูมิของหน่วยบริหารเครือข่ายบริการปฐมภูมิ ใช้วิธีการคัดเลือกแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยปริมาณ พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีความคิดเห็นเกี่ยวกับนโยบายยกระดับสถานีอนามัยเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลและการเปลี่ยนแปลงหลังเกิดนโยบายฯ ค่าเฉลี่ยของระดับความเห็นมากในประเด็นดังนี้ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลมีการคัดกรองโรคเรื้อรังในชุมชนมากขึ้น, พอใจที่มีการปรับปรุงด้านบรรยากาศหรือกายภาพ, มีการพัฒนาฐานข้อมูลบริการดียิ่งขึ้น,พอใจได้รับจัดสรรอุปกรณ์ทางการแพทย์/ครุภัณฑ์ตรงตามความจำเป็นและมีคุณภาพ,ได้รับจัดสรรงบประมาณเพื่อใช้ในการปรับปรุงสถานที่/ภูมิทัศน์, ใช้แนวคิดเวชศาสตร์ครอบครัวมากขึ้น, มีการจัดบริการด้านการรักษาพยาบาลดีขึ้น,ภาพรวมหลังการยกระดับเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลดีขึ้น,เห็นด้วยกับการกำหนดรูปแบบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล,มีการทำงาน เชิงรุกมากขึ้น,มีการบริหารจัดการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเครือข่ายในพื้นที่รับผิดชอบเป็นไปตามที่นโยบายกำหนด,มีคณะกรรมการพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลและมีการบริการเยี่ยมบ้านมากขึ้นและครอบคลุมกลุ่มเป้าหมาย

จากผลการศึกษาเชิงคุณภาพ พบว่า นโยบายยกระดับสถานีอนามัยเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล เป็นการพัฒนาที่สอดคล้องเป็นไปตามทิศทางการพัฒนาบริการปฐมภูมิ มีการกำหนดจัดรูปแบบเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลและ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเครือข่ายอย่างชัดเจนตามหลักภูมิศาสตร์และความเหมาะสมในการบริหารจัดการ ส่วนใหญ่ไม่มีการช่วยเหลือแบ่งปันใช้ทรัพยากรร่วมกันจริง มีคณะกรรมการพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ตามเกณฑ์ของกระทรวงสาธารณสุข เจ้าหน้าที่ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ยังเป็นกลุ่มที่มีบทบาทนำในคณะกรรมการ การปรับปรุงด้านกายภาพมีผลดีอย่างมากเพราะทำให้ประชาชนเห็นความเปลี่ยนแปลง ภาพลักษณ์ดูดี เหมาะสมกับคำว่าโรงพยาบาล ได้รับการสนับสนุนอุปกรณ์ทางการแพทย์/ครุภัณฑ์ไม่ตรงตามความจำเป็นและครุภัณฑ์มีคุณภาพต่ำ งบประมาณที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลได้รับส่วนใหญ่ไม่เปลี่ยนแปลง จำนวนบุคลากรยังขาดและไม่ครบตามเกณฑ์ที่กำหนด กระบวนการทำงานมีทั้งเชิงรุกและเชิงรับมากขึ้น มีการสนับสนุนและการเชื่อมบริการจากโรงพยาบาลแม่ข่ายทั้งการจัดบริการ,ทรัพยากร,เวชภัณฑ์,บุคลากร,องค์ความรู้,การพัฒนาคุณภาพ ฯลฯ ปัญหาอุปสรรค คือ การขาดแคลนกำลังคนและการบริหารจัดการหน่วยบริหารเครือข่าย การแก้ไขปัญหาบุคลากรสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดต้องแก้ไขปัญหาโดยภาพรวมและใช้การจัดการเครือข่ายสุขภาพอำเภอ (district health system) ในการบริหารจัดการเครือข่าย