การสังเคราะห์โปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยงต่อโรคเบาหวาน

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทำการสังเคราะห์โปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยงต่อโรคเบาหวานจากงานวิจัย ใช้วิธีการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ โดยผู้วิจัย 4 คน สืบค้นงานวิจัยตามคำค้นที่กำหนด ทำการสืบค้นจากฐานข้อมูล PUBMED, SCOPUS และ Google Scholar ตีพิมพ์ และฐานข้อมูลศูนย์ดัชนีการอ้างอิงวารสารไทย โดยใช้คำสำคัญ “DM” หรือ “Prediabetes” หรือ “risk groups-DM” หรือ “Health Behavior Change Program”หรือ “Health Behavior Change Model” หรือ “Health Behavior Change Intervention” หรือ “Health Behavior Change Innovation” ระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2531 ถึง 31 ธันวาคม 2561 ใช้เกณฑ์ในการคัดเลือกในการคัดเลือกงานวิจัยเพื่อนำมาสังเคราะห์หาโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ

ผลการสืบค้นพบรายงานวิจัยทั้งสิ้น 5,875 เรื่องจาก PUBMED 4,211 เรื่อง จาก SCOPUS 960 เรื่อง จาก Google Scholar 306 เรื่อง และ ศูนย์ดัชนีการอ้างอิงวารสารไทย 398 เรื่อง ทำการคัดเลือกตามเกณฑ์ได้งานวิจัยทั้งหมด 8 เรื่อง พบว่ามีโปรแกรมที่นำมาเป็นแนวทางปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตในชุมชน 5 โปรแกรม อีก 3 โปรแกรมเป็นการใช้เทคนิคเฉพาะในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม โปรแกรมแบ่งตามกิจกรรม 3 ด้าน คือ 1) การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต คือกิจกรรมการออกกำลังกาย การควบคุมอาหาร การติดตามผลระดับน้ำตาลในเลือด ความดันโลหิต น้ำหนัก ร่างกาย และกิจกรรมการประเมินตนเอง 2) การนำเทคนิคไปใช้ ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ได้แก่ โปรแกรมการให้คำปรึกษาแบบตัวต่อตัวด้วยวิธีเสริมแรงจูงใจ และโปรแกรมการใช้ SMS และ 3) โปรแกรมการให้ความรู้ หลายรูปแบบ ได้แก่ DVD การอบรมและให้คำปรึกษา การพบปะพูดคุยแบบตัวต่อตัว และการใช้คู่มือการนำโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ไปประยุกต์ใช้ต้องคำนึงถึง (1) ระยะเวลาการนำโปรแกรมไปใช้ต้องไม่ต่ำกว่า 12 เดือน และมีระยะเข้มข้นในช่วง 1-3 เดือนแรก ส่วนที่เหลือเป็นระยะกำกับติดตาม หากมีการออกแบบโปรแกรมมากกว่า 1 ปีถึง 4 ปี ต้องมีกิจกรรมการทบทวนโปรแกรมให้กับผู้เข้ารับการอบรม และเน้นเรื่องการรักษาระดับน้ำหนักและระดับน้ำตาลที่ควบคุมได้ไม่ให้เพิ่มสูงขึ้น ร่วมกับการลดน้ำหนักและระดับน้ำตาลเป็นหลักสำคัญ (2) ผู้ดำเนินการโปรแกรม หรือผู้นำโปรแกรมไปใช้ต้องได้รับการอบรมเสริมความรู้ทั้งเรื่อง 3อ.2ส. การกำกับติดตามและประเมินผลและการรายงานผลความก้าวหน้าของการนำโปรแกรมไปใช้ เป็นระยะๆ ตามกรอบเวลาของโปรแกรมที่กำหนดไว้ และ (3) ผู้ปฏิบัติตามโปรแกรมหรือกลุ่มเสี่ยงเบาหวานที่ได้รับการคัดเลือกเข้ามาในโปรแกรม ต้องมีการสอนให้รู้จักประเมินผลน้ำหนัก เส้นรอบเอว การตรวจระดับน้ำตาล ระดับความดันโลหิต และรวมถึงการรายงานผลการปฏิบัติตามกิจกรรมในโปรแกรมเป็นระยะ ๆ ตามที่กำหนดในโปรแกรม