การลดระยะเวลาการวินิจฉัยการติดเชื้อ Burkholderia pseudomallei โดยวิธี Latex Agglutination

บทคัดย่อ

โรคเมลิออยโดสิสเป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Burkholderia pseudomallei (Bp) ซึ่งอัตราการรอดชีวิตของผู้ป่วยเหล่านี้สัมพันธ์กับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้องเหมาะสมอย่างทันท่วงที ด้วยข้อจำกัดของการวินิจฉัยการติดเชื้อโดยวิธีการเพาะเลี้ยงและทดสอบระบุชนิดเชื้อด้วยวิธีชีวเคมีซึ่งเป็นวิธีมาตรฐานต้องใช้ระยะเวลาในการรอผลนาน ผู้วิจัยเสนอแนวคิดที่จะนำชุดทดสอบ latex agglutination test มาใช้สำหรับตรวจคัดกรองเชื้อ Bp ควบคู่กับการยืนยันผลการตรวจด้วยการเพาะเลี้ยงและระบุชนิดเชื้อ เพื่อความรวดเร็วในการวินิจฉัย การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์คือ การประเมินเพื่อยืนยันประสิทธิภาพของ latex agglutination test สำหรับตรวจคัดกรองเชื้อ Bp เปรียบเทียบกับวิธีมาตรฐานคือการทดสอบระบุชนิดเชื้อแบคทีเรียด้วยวิธีทางชีวเคมี โดยการวิเคราะห์ค่าความไว (sensitivity), ความจำเพาะ (specificity), ค่าการทำนายผลบวก (positive- predictive value), ค่าการทำนายผลลบ (negative-predictive value) และค่าความถูกต้อง (accuracy) โดยการศึกษาข้อมูลย้อนหลังในช่วงเดือนตุลาคม พ.ศ.2558 ถึงเดือนสิงหาคม พ.ศ.2560 รวบรวมข้อมูลผลการตรวจวินิจฉัยชนิดเชื้อในสิ่งส่งตรวจของผู้ป่วยในโรงพยาบาลนครพนมที่มีอาการสงสัยการว่ามีการติดเชื้อแบคทีเรียและเก็บสิ่งส่งตรวจเพื่อเพาะเชื้อจากตัวอย่างเลือด, หนอง (pus), เสมหะ (sputum), ปัสสาวะ (urine), และของเหลวจากร่างกาย (body fluid) โดยการนำโคโลนีประเภท Gram-negative non-lactose fermenter ที่ให้ผลบวกต่อการทดสอบ oxidase ทดสอบด้วย latex agglutination test เพื่อรายงานผลตรวจคัดกรองเชื้อ Bp จากนั้นนำโคโลนีดังกล่าวไปทดสอบทางชีวเคมีเพื่อระบุชนิดเชื้อ (biochemical identification) จนกระทั่งให้ได้ผลรายงานสุดท้าย จากข้อมูลผลการตรวจวินิจฉัยชนิดเชื้อจากโคโลนีที่สงสัยจำนวนทั้งสิ้น 637 ตัวอย่าง พบว่าประสิทธิภาพของชุดทดสอบ latex agglutination test ในการวินิจฉัยเชื้อ Bp จากตัวอย่าง hemoculture จำนวน 401 รายให้ค่าความไว 100%, ความจำเพาะ 96.7%, ค่าการทำนายผลลบ 100% ,ค่าการทำนายผลบวก 99.4% และค่าความถูกต้อง (accuracy) 99.5% ส่วนกรณีการใช้งานกับสิ่งส่งตรวจกลุ่มอื่นๆ นอกเหนือจาก hemoculture จำนวน 236 รายนั้น พบว่าประสิทธิภาพการตรวจวินิจฉัยถูกต้อง 100% โดยการใช้งาน latex agglutination test นั้นสามารถรายงานผลการติดเชื้อ Bp ได้เร็วขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ จากผลการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าการคัดกรองและรายงานการวินิจฉัยเชื้อ Bp เบื้องต้นด้วยชุดทดสอบ latex agglutination test ในงานบริการประจำนั้นมีประสิทธิภาพและความถูกต้องสูง อีกทั้งยังสามารถรายงานผลได้รวดเร็วขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับการตรวจวินิจฉัยโดยใช้วิธีการเพาะเลี้ยงและระบุชนิดเชื้อก่อโรคด้วยวิธีทางชีวเคมีเพียงอย่างเดียว