การพัฒนาระบบการเฝ้าระวังและควบคุมโรคไข้เลือดออกในพื้นที่อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคในชุมชนที่ปลอดโรคไข้เลือดออก 5 ปี ย้อนหลังในเขตอำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย ภาคีเครือข่ายในชุมชนซึ่งมีบทบาทหน้าที่ในการขับเคลื่อนและพัฒนาการดำเนินงานไข้เลือดออกในระดับหมู่บ้านจำนวน 5 หมู่บ้านๆ ละ 8 คน เครื่องมือวิจัยได้แก่ คำถามการสัมภาษณ์เชิงลึก และแบบบันทึกข้อมูลการสนทนากลุ่มจะใช้ร่วมกับการบันทึกเทปและรายการการสังเกต วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ ตามความเป็นเหตุเป็นผล ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้ 1) การสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชน พบว่าทุกหมู่บ้านมีคณะกรรมการควบคุมโรคโดยมีทั้งคำสั่งแต่งตั้ง SRRT ระดับตำบล และคำสั่งแต่งตั้งของหมู่บ้านเอง มีการประชุมคณะกรรมการทุกเดือนทั้งแบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการ มีการกำหนดเป้าหมายการดำเนินงานที่ชัดเจนและมีการสื่อสารระหว่างคณะกรรมการและสมาชิกในหมู่บ้าน 2) การประชาสัมพันธ์เสียงตามสายในหมู่บ้าน หลังจากได้รับข้อมูลสถานการณ์โรคไข้เลือดออกจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล และจากการประชุมหัวหน้าส่วนราชการและผู้นำชุมชนของอำเภอธาตุพนม ผู้ใหญ่บ้านจะทำการประชาสัมพันธ์ผ่านหอกระจายข่าวให้สมาชิกในชุมชนทราบ และในขณะเดียวกันมีการเปิดสื่อสุขศึกษาเรื่องโรคไข้เลือดออกที่ได้รับมาจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล 3) การจัดการด้านสิ่งแวดล้อม กิจกรรมการทำความสะอาดหมู่บ้าน เป็นกิจกรรมที่พบว่าทุกหมู่บ้านดำเนินการอย่างต่อเนื่อง ความถี่ในการดำเนินการอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง และวันสำคัญอื่นเช่นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา วันแม่ เป็นต้น 4) การใช้มาตรการทางสังคม ทุกหมู่บ้านมีการประชาคมหมู่บ้านเพื่อหามาตรการในการป้องกันโรคไข้เลือดออกและกำหนดมาตรการทางสังคมเพื่อประกาศใช้ในการปฏิบัติ/บังคับให้คนในชุมชนปฏิบัติร่วมกันในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก 5) นวัตกรรมชุมชน ทุกหมู่บ้านมีการควบคุมโรคแบบผสมผสานประกอบด้วยกำจัดยุงพาหะ การประชาสัมพันธ์ การสำรวจลูกน้ำยุงลาย เป็นต้น และคิดนวัตกรรมใหม่ในการควบคุมโรคไข้เลือดออกในชุมชน 6) ทรัพยากร (บุคลากร งบประมาณ วัสดุอุปกรณ์ การบริหารจัดการ) ที่หมู่บ้านนำมาใช้ในการดำเนินงานมาจากหลายแหล่งทั้งจากองค์การบริหารส่วนตำบล โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ กลุ่มต่างๆ ในหมู่บ้าน และสมาชิกในหมู่บ้าน