ปัจจัยคัดสรรที่สัมพันธ์กับความกระตือรือร้นในการดูแลตนเอง ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบ

บทคัดย่อ

ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา: โรคหลอดเลือดสมองตีบ (ischemic stroke) เป็นโรคเรื้อรังซึ่งต้องการการดูแล ที่ซับซ้อน ผู้ป่วยเป็นผู้ที่ต้องมีบทบาทสำคัญ และเป็นผู้ที่มีส่วนร่วมในกระบวนการฟื้นหายของโรค ผู้ที่มีความกระตือรือร้นในการ ดูแลตนเองระดับต่ำ มีความเกี่ยวข้องกับการที่โรคทวีความรุนแรงเพิ่มขึ้นและการกลับเข้ารับการรักษาซ้ำ ซึ่งความกระตือรือร้น ในการดูแลตนเอง มีความเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้ที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความกระตือรือร้นในการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบ และศึกษาความสัมพันธ์ ระหว่างปัจจัยคัดสรร ได้แก่ อายุ การรับรู้ภาวะสุขภาพ การรับรู้สมรรถนะแห่งตน การสนับสนุนทางสังคม ภาวะโรคร่วม ภาวะ ซึมเศร้า กับความกระตือรือร้นในการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบ

วิธีการวิจัย: การศึกษานี้เป็นการศึกษาแบบเชิงพรรณนาสหสัมพันธ์ โดยเก็บข้อมูลจากผู้ป่วย โรคหลอดเลือดสมองตีบ จำนวน 104 คน ที่ได้รับการรักษาจนพ้นภาวะวิกฤติแล้ว 2 สัปดาห์ อายุระหว่าง 18-59 ปี ที่เข้ารับการรักษาในแผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลตติยภูมิ 3 แห่ง คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างด้วยวิธีการสุ่มอย่างง่าย เครื่องมือที่ใช้คือ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบประเมินการรับรู้ภาวะสุขภาพ แบบวัดการรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการดูแลตนเอง แบบสอบถามการสนับสนุนทางสังคม แบบประเมินโรคร่วม แบบประเมินภาวะซึมเศร้า และแบบสอบถามคะแนนความกระตือรือร้นในการดูแลตนเอง

ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบ ส่วนใหญ่มีคะแนนความกระตือรือร้นอยู่ในระดับสูง (ระดับ 4) คือ มีการปรับตัวแสดงพฤติกรรมใหม่ และคงไว้แม้อยู่ในสภาวะกดดัน เป็นร้อยละ 96.2 และพบว่าปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ ทางบวกกับความกระตือรือร้นในการดูแลตนเองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การรับรู้ภาวะสุขภาพ (r=0.46, p<0.001) และการรับรู้สมรรถนะแห่งตน (r=0.50, p<0.001) ส่วนปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางลบกับความกระตือรือร้นในการดูแลตนเอง อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติได้แก่ ภาวะโรคร่วม (r=-0.34, p<0.001) และภาวะซึมเศร้า (r=-0.27, p=0.004) และปัจจัย ที่ไม่มีความสัมพันธ์กับความกระตือรือร้นในการดูแลตนเองของผู้ที่เป็นโรคหลอดเลือดสมองตีบ คือ อายุ (r=0.02, p=0.635) และการสนับสนุนทางสังคม (r=0.17, p=0.074)

สรุป: จากการศึกษานี้ พบว่าปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความกระตือรือร้นในการดูแลตนเอง คือ การรับรู้ภาวะสุขภาพ การรับรู้ สมรรถนะแห่งตน ภาวะซึมเศร้า และภาวะโรคร่วม ส่วนอายุและการสนับสนุนทางสังคมไม่มีความสัมพันธ์กับความกระตือรือร้น ในการดูแลตนเอง