ภาวะพร่องฮอร์โมนต่อมหมวกไตภายหลังการผ่าตัดบริเวณฐานกะโหลกศีรษะใกล้ต่อมใต้สมอง: ความชุกและผลของการให้ยากลูโคคอร์ติคอยด์ทดแทนระหว่างผ่าตัด

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาหาความชุกของภาวะพร่องฮอร์โมนคอร์ติซอลภายหลังการผ่าตัดพยาธิสภาพที่บริเวณฐานกะโหลกศีรษะและผลของการให้ยากลูโคคอร์ติคอยด์ทดแทนระหว่างผ่าตัด ในผู้ป่วยที่มีระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลก่อนผ่าตัดอยู่ในเกณฑ์ปกติ วิธีการศึกษา: ศึกษาจากรายงานของผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพที่บริเวณฐานกะโหลกศีรษะใกล้ต่อมใต้สมองที่เข้ารับการรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดในโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้าระหว่างปี พ.ศ. 2553 ถึง 2559 และใช้สถิติ logistic regression เพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยต่างๆรวมไปถึงการให้ยากลูโคคอร์ติคอยด์ทดแทนระหว่างผ่าตัดกับภาวะพร่องฮอร์โมนคอร์ติซอลหลังผ่าตัด ผลการศึกษา: จากกลุ่มตัวอย่าง 79 ราย เป็นผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดผ่านกะโหลกศีรษะร้อยละ 16.5 ผ่าตัดผ่านช่องโพรงจมูกร้อยละ 83.5 ผลการวินิจฉัยทางพยาธิวิทยาพบเป็น non-functioning pituitary adenoma ร้อยละ 60.8, GH-secreting pituitary adenoma ร้อยละ 10.1, prolactinoma ร้อยละ 2.5, thyrotroph pituitary adenoma ร้อยละ 1.3, craniopharyngioma ร้อยละ 5.1, Rathke’s cleft cyst ร้อยละ 7.6, meningioma ร้อยละ 10.1 และ schwannoma ร้อยละ 2.5 พบความชุกของภาวะพร่องฮอร์โมนคอร์ติซอลหลังผ่าตัด19% ในการศึกษาความสัมพันธ์ พบว่าผู้ป่วยที่ได้รับยากลูโคคอร์ติคอยด์ทดแทนระหว่างผ่าตัดมีแนวโน้มพบภาวะพร่องฮอร์โมนคอร์ติซอลหลังผ่าตัดลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับผู้ป่วยที่ไม่ได้รับยา แต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (OR = 0.63, 95%CI 0.58-9.57, p-value 0.338) เมื่อทำการวิเคราะห์ความสัมพันธ์แบบ multivariate analysis ระหว่างปัจจัยต่างๆกับภาวะพร่องฮอร์โมนคอร์ติซอลหลังผ่าตัด พบว่าภาวะเบาจืดหลังผ่าตัดมีความสัมพันธ์กับภาวะพร่องฮอร์โมนคอร์ติซอลหลังผ่าตัดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (adjusted OR = 8.512, 95% CI 2.211-32.769, p-value 0.002) นอกจากนี้แล้ว การให้ยากลูโคคอร์ติคอยด์ทดแทนระหว่างผ่าตัดไม่พบว่ามีความสัมพันธ์กับภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัดทั้งทางอายุรกรรมและศัลยกรรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ สรุป: การให้ยากลูโคคอร์ติคอยด์ทดแทนระหว่างผ่าตัดภายหลังการผ่าตัดพยาธิสภาพที่บริเวณฐานกะโหลกศีรษะใกล้ต่อมใต้สมองไม่มีความจำเป็นในผู้ป่วยที่มีการทำงานของต่อมหมวกไตก่อนผ่าตัดอยู่ในเกณฑ์ปกติ และในการศึกษานี้พบว่าภาวะเบาจืดหลังผ่าตัดมีความสัมพันธ์กับภาวะพร่องฮอร์โมนคอร์ติซอลหลังผ่าตัด

KEYWORDS: ภาวะพร่องฮอร์โมนคอร์ติซอลหลังผ่าตัด, การให้ยากลูโคคอร์ติคอยด์ทดแทนระหว่างผ่าตัด, การผ่าตัดพยาธิสภาพที่บริเวณฐานกะโหลกศีรษะใกล้ต่อมใต้สมอง