อุบัติการณ์และปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันเมื่อเริ่มวินิจฉัยโรค polycythemia vera (PV)
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ความเป็นมา
ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในโรค polycythemia vera (PV) ส่งผลกระทบต่อการเจ็บป่วยและอัตราการเสียชีวิตที่ ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันยังคงมีความหลากหลาย
วัตถุประสงค์
เพื่อศึกษาอุบัติการณ์ของภาวะลิ่มเลือดอุดตันในผู้ป่วย PV รวมถึงปัจจัยเสี่ยงและผลลัพธ์ทางคลินิก ได้แก่ การรอดชีวิตโดยปราศจากภาวะลิ่มเลือดอุดตัน และอัตราการรอดชีวิตโดยรวม (overall survival; OS)
วิธีการศึกษา
ทำการเก็บข้อมูลย้อนหลังตั้งแต่ มกราคม พ.ศ.2543 ถึง พฤศจิกายน พ.ศ. 2566 ในโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยเป็น PV (ตามเกณฑ์ WHO 2022) จะถูกรวบรวมเข้าสู่งานวิจัย ผู้วิจัยจะเก็บข้อมูลพื้นฐาน ความเสี่ยงต่อหัวใจและหลอดเลือด ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตัน และค่าทางห้องปฏิบัติการ
ผลการศึกษา
ผู้ป่วยจำนวน 190 ราย ถูกรวบรวมเข้าสู่งานวิจัย (เพศชายร้อยละ 73.68) อายุเฉลี่ย 60.94±13.83 ปี ค่ามัธยฐานของการติดตามผู้ป่วยอยู่ที่ 3.13 ปี ผู้ป่วยจำนวนร้อยละ 65.79 จัดเป็นผู้ป่วยความเสี่ยงสูงตาม ELN โดยพบภาวะลิ่มเลือดอุดตัน 67 ราย (ร้อยละ 35.26) ที่เกิดก่อนหรือขณะวินิจฉัย PV ส่วนใหญ่เป็นหลอดเลือดแดงอุดตัน พบปัจจัยเสี่ยงต่อหัวใจและหลอดเลือด ได้แก่ ความดันโลหิตสูง (ร้อยละ 75.79) ไขมันโลหิตสูง (ร้อยละ 56.84) เบาหวาน (ร้อยละ 50) สูบบุหรี่ (ร้อยละ 34.74) ผู้ป่วยร้อยละ 73.16 พบการกลายพันธ์ของยีน JAK2V617F ระดับฮีโมโกลบินเฉลี่ย 18.08±1.84 ก./ดล. ค่ามัธยฐานของเม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดอยู่ที่ 11,270/มม³ (IQR: 8,200-16,600) และ 387,000/มม³ (IQR: 245,000-611,000) การวิเคราะห์พหุตัวแปรพบว่า อายุ ≥60 ปี (aOR 2.30; 95% CI: 1.21-4.38) เพศหญิง (aOR 1.60; 95% CI: 0.80-3.19) และเม็ดเลือดขาว >11,000/มม³ (aOR 1.81; 95% CI: 0.96-3.41) เป็นปัจจัยเสี่ยงที่สัมพันธ์ต่อการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันก่อนหรือขณะวินิจฉัย PV พบการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันภายหลังการวินิจฉัย PV อยู่ที่ร้อยละ 8.95 โดยมีอุบัติการณ์สะสมที่ 10 ปี อยู่ที่ร้อยละ 19.53 การรอดชีวิตโดยปราศจากภาวะลิ่มเลือดอุดตันและ OS ที่ 10 ปี จะต่ำลงในผู้ป่วยที่มีภาวะลิ่มเลือดอุดตันก่อนหรือขณะวินิจฉัย PV โดยอยู่ที่ร้อยละ 59.65 กับ 76.71 (p=0.2037) และ ร้อยละ 67.06 กับ 87.54 (p=0.027) ตามลำดับ
บทสรุป
อุบัติการณ์การเกิดลิ่มเลือดอุดตันที่เกิดก่อนหรือขณะวินิจฉัย PV ใกล้เคียงกับการศึกษาก่อนหน้า โดยจากปัจจัยเสี่ยงที่วิเคราะห์พบว่า อายุ ≥60 ปี เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญเพียงชนิดเดียวที่มีนัยสำคัญทางสถิติ
Downloads
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความในวารสารนี้อยู่ภายใต้ลิขสิทธิ์ของ กรมแพทย์ทหารบก และเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0)
ท่านสามารถอ่านและใช้งานเพื่อวัตถุประสงค์ทางการศึกษา และทางวิชาการ เช่น การสอน การวิจัย หรือการอ้างอิง โดยต้องให้เครดิตอย่างเหมาะสมแก่ผู้เขียนและวารสาร
ห้ามใช้หรือแก้ไขบทความโดยไม่ได้รับอนุญาต
ข้อความที่ปรากฏในบทความเป็นความคิดเห็นของผู้เขียนเท่านั้น
ผู้เขียนเป็นผู้รับผิดชอบต่อเนื้อหาและความถูกต้องของบทความของตนอย่างเต็มที่
การนำบทความไปเผยแพร่ซ้ำในรูปแบบสาธารณะอื่นใด ต้องได้รับอนุญาตจากวารสาร
เอกสารอ้างอิง
Loghavi S, Kanagal-Shamanna R, Khoury JD, Medeiros LJ, Naresh KN, Nejati R, et al. Fifth Edition of the World Health Classification of Tumors of the Hematopoietic and Lymphoid Tissue: Myeloid Neoplasms. Mod Pathol. 2024;37(2):100397.
Bewersdorf JP, How J, Masarova L, Bose P, Pemmaraju N, Mascarenhas J, et al. Moving toward disease modification in polycythemia vera. Blood. 2023;142(22):1859-70.
Tefferi A, Rumi E, Finazzi G, Gisslinger H, Vannucchi AM, Rodeghiero F, et al. Survival and prognosis among 1545 patients with contemporary polycythemia vera: an international study. Leukemia. 2013;27(9):1874-81.
Cerquozzi S, Barraco D, Lasho T, Finke C, Hanson CA, Ketterling RP, et al. Risk factors for arterial versus venous thrombosis in polycythemia vera: a single center experience in 587 patients. Blood Cancer J. 2017;7(12):662.
Griesshammer M, Kiladjian JJ, Besses C. Thromboembolic events in polycythemia vera. Ann Hematol. 2019;98(5):1071-82.
Cherdchoo N, Polprasert C, Rojnuckarin P, Kongkiatkamon S. Clinical characteristics and symptom burden of Thai myeloproliferative neoplasm patients. Hematology. 2023;28(1):2280731.
Elliott MA, Tefferi A. Thrombosis and haemorrhage in polycythaemia vera and essential thrombocythaemia. Br J Haematol. 2005;128(3):275-90.
Barbui T, Tefferi A, Vannucchi AM, Passamonti F, Silver RT, Hoffman R, et al. Philadelphia chromosome-negative classical myeloproliferative neoplasms: revised management recommendations from European LeukemiaNet. Leukemia. 2018;32(5):1057-69.
Marchetti M, Vannucchi AM, Griesshammer M, Harrison C, Koschmieder S, Gisslinger H, et al. Appropriate management of polycythaemia vera with cytoreductive drug therapy: European LeukemiaNet 2021 recommendations. Lancet Haematol. 2022;9(4):e301-e311.
Suttantapidok S, Owattanapanich W. Clinical characteristics and outcomes of patients with polycythemia vera in Thailand: a single center study. J Hematol Transfus Med. 2021;31:57-64.
Khuhapinant A, Lertchaisataporn K, Phikulsod P, Siritanaratkul N. Incidence and Characteristics of Polycythemia Vera, Essential Thrombocythemia and Primary Myelofibrosis in Thailand: A 5-Year Retrospective Study. Blood. 2014;124(21):5563.
Polycythemia vera: the natural history of 1213 patients followed for 20 years. Gruppo Italiano Studio Policitemia. Ann Intern Med. 1995;123(9):656-64.
Barosi G, Birgegard G, Finazzi G, Griesshammer M, Harrison C, Hasselbalch H, et al. A unified definition of clinical resistance and intolerance to hydroxycarbamide in polycythaemia vera and primary myelofibrosis: results of a European LeukemiaNet (ELN) consensus process. Br J Haematol. 2010;148(6):961-63.
Finazzi G, low-dose aspirin in polycythemia (ECLAP). A prospective analysis of thrombotic events in the European collaboration study on low-dose aspirin in polycythemia (ECLAP). Pathol Biol (Paris). 2004;52(5):285-8.
Marchioli R, Finazzi G, Specchia G, Cacciola R, Cavazzina R, Cilloni D, et al. Cardiovascular events and intensity of treatment in polycythemia vera. N Engl J Med. 2013;368(1):22-33.
Chiaranairungrot K, Kaewpreechawat K, Sajai C, Pagowong N, Sukarat N, Piriyakhuntorn P, et al. Prevalence and clinical outcomes of polycythemia vera and essential thrombocythemia with hydroxyurea resistance or intolerance. Hematol Amst Neth. 2022;27(1):813-9.
Tefferi A, Elliott M. Thrombosis in myeloproliferative disorders: prevalence, prognostic factors, and the role of leukocytes and JAK2V617F. Semin Thromb Hemost. 2007;33(4):313-20.
Berlin NI. Diagnosis and classification of the polycythemias. Semin Hematol. 1975;12(4):339-51.
Anía BJ, Suman VJ, Sobell JL, Codd MB, Silverstein MN, Melton LJ. Trends in the incidence of polycythemia vera among Olmsted County, Minnesota residents, 1935-1989. Am J Hematol. 1994;47(2):89-93.
Stein BL, Williams DM, Wang NY, Rogers O, Isaacs MA, Pemmaraju N, et al. Sex differences in the JAK2 V617F allele burden in chronic myeloproliferative disorders. Haematologica. 2010;95(7):1090-7.
Landolfi R, Di Gennaro L, Nicolazzi MA, Giarretta I, Marfisi R, Marchioli R. Polycythemia vera: gender-related phenotypic differences. Intern Emerg Med. 2012;7(6):509-15.
Szuber N, Mudireddy M, Nicolosi M, Penna D, Vallapureddy RR, Lasho TL, et al. 3023 Mayo Clinic Patients With Myeloproliferative Neoplasms: Risk-Stratified Comparison of Survival and Outcomes Data Among Disease Subgroups. Mayo Clin Proc. 2019;94(4):599-610.
Kim J, Byun JM, Hong J, Koh Y, Shin DY, Kim I, et al. Incidence, characteristics and risk factors of thromboembolic events in East Asian patients with BCR-ABL1 negative myeloproliferative neoplasms. Sci Rep. 2021;11(1):17819.
Landolfi R, Di Gennaro L, Barbui T, De Stefano V, Finazzi G, Marfisi R, et al. Leukocytosis as a major thrombotic risk factor in patients with polycythemia vera. Blood. 2007;109(6):2446-52.
Carobbio A, Ferrari A, Masciulli A, Ghirardi A, Barosi G, Barbui T. Leukocytosis and thrombosis in essential thrombocythemia and polycythemia vera: a systematic review and meta-analysis. Blood Adv. 2019;3(11):1729-37.
Gerds AT, Mesa R, Burke JM, Grunwald MR, Stein BL, Squier P, et al. Association between elevated white blood cell counts and thrombotic events in polycythemia vera: analysis from REVEAL. Blood. 2024;143(16):1646-55.
Gu W, Zhang Y, Sun T, Ju M, Liu X, Xue F, et al. Prediction of thrombosis in polycythemia vera: Development and validation of a multiple factor-based prognostic score system. Res Pract Thromb Haemost. 2023;7(3):100132.
Marchioli R, Finazzi G, Specchia G, Masciulli A, Mennitto MR, Barbui T. The CYTO-PV: A Large-Scale Trial Testing the Intensity of CYTOreductive Therapy to Prevent Cardiovascular Events in Patients with Polycythemia Vera. Thrombosis. 2011;2011:794240.
Tefferi A, Barbui T. Polycythemia vera: 2024 update on diagnosis, risk-stratification, and management. Am J Hematol. 2023;98(9):1465-87.
Baxter EJ, Scott LM, Campbell PJ, East C, Fourouclas N, Swanton S, et al. Acquired mutation of the tyrosine kinase JAK2 in human myeloproliferative disorders. Lancet Lond Engl. 2005;365(9464):1054-61.
Pardanani A, Lasho TL, Finke C, Hanson CA, Tefferi A. Prevalence and clinicopathologic correlates of JAK2 exon 12 mutations in JAK2V617F-negative polycythemia vera. Leukemia. 2007;21(9):1960-3.
Stevenson WS, Hoyt R, Bell A, Guipponi M, Juneja S, Grigg AP, et al. Genetic heterogeneity of granulocytes for the JAK2 V617F mutation in essential thrombocythaemia: implications for mutation detection in peripheral blood. Pathology (Phila). 2006;38(4):336-42.
Cerquozzi S, Tefferi A. Blast transformation and fibrotic progression in polycythemia vera and essential thrombocythemia: a literature review of incidence and risk factors. Blood Cancer J. 2015;5(11):e366.
Zhang Y, Zhou Y, Wang Y, Teng G, Li D, Wang Y, et al. Thrombosis among 1537 patients with JAK2V617F -mutated myeloproliferative neoplasms: Risk factors and development of a predictive model. Cancer Med. 2020;9(6):2096-105.
Guglielmelli P, Loscocco GG, Mannarelli C, Rossi E, Mannelli F, Ramundo F, et al. JAK2V617F variant allele frequency >50% identifies patients with polycythemia vera at high risk for venous thrombosis. Blood Cancer J. 2021;11(12):199.
Segura-Díaz A, Stuckey R, Florido Y, González-Martín JM, López-Rodríguez JF, Sánchez-Sosa S, et al. Thrombotic Risk Detection in Patients with Polycythemia Vera: The Predictive Role of DNMT3A/TET2/ASXL1 Mutations. Cancers. 2020;12(4):934.
Tefferi A, Guglielmelli P, Lasho TL, Coltro G, Finke CM, Loscocco GG, et al. Mutation-enhanced international prognostic systems for essential thrombocythaemia and polycythaemia vera. Br J Haematol. 2020;189(2):291-302.
Tefferi A, Lasho TL, Guglielmelli P, Finke CM, Rotunno G, Elala Y, et al. Targeted deep sequencing in polycythemia vera and essential thrombocythemia. Blood Adv. 2016;1(1):21-30.
