นวัตกรรม “ไอแอม” เพิ่มองศาข้อเข่าหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม

Main Article Content

เลิศศิลป เอี่ยมพงษ์

Abstract

ที่มา/มูลเหตุจูงใจ


ปัญหาข้อเข่าเสื่อมมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นตามแนวโน้มประชากรผู้สูงอายุที่เพิ่มขึ้น จากการศึกษาอาการปวดข้อในผู้ป่วยอายุมากกว่า 50 ปี พบว่าเกิดจากโรคข้อเข่าเสื่อมร้อยละ 50 พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชายในอัตราส่วน 3 ต่อ 1 (กีรติ เจริญชลวานิช, 2559) โรคข้อเสื่อม (osteoarthritis) เป็นโรคที่เกิดขึ้นกับกระดูกอ่อนข้อต่อ (articular cartilage) จากสาเหตุความเสื่อมตามอายุที่มากขึ้นและจากการที่ข้อเข่าเป็นข้อที่รับน้ำหนักมากกว่าข้ออื่นๆในร่างกาย (สุภาพ อารีย์เอื้อ, 2551) การได้รับแรงกระทำส่งผ่านมายังข้อซ้ำๆ ต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน ส่งผลให้เกิดจากภาวะเสื่อมของกระดูกอ่อนผิวข้อและสึกกร่อน ทำให้ผู้ป่วยมีอาการปวดข้อเข่า ข้อเข่าโก่ง งอ และยึดติด หากการดำเนินของโรคมาถึงระยะสุดท้าย ผู้ป่วยจะมีอาการปวดรุนแรงและไม่สามารถเดินได้ ความสามารถในการทำกิจกรรมต่างๆลดลง แผนการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมระยะนี้คือการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม โดยใช้วัสดุจำลองข้อเข่าใส่แทนส่วนที่เสียไปทำให้การเคลื่อนไหวข้อเข่าดีขึ้น มีความมั่นคง และลดปวดขณะเคลื่อนไหว


เป้าหมายการรักษาพยาบาลผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม คือการลดอาการปวด ส่งเสริมให้ผู้ป่วยสามารถใช้ข้อเข่าในกิจวัตรประจำวันได้ใกล้เคียงคนปกติและมีคุณภาพชีวิตที่ดี บทบาทพยาบาลในการฟื้นฟูสภาพผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมเพื่อป้องกันข้อเข่ายึดติดจึงมีความสำคัญมาก เพราะมีผลต่อการเดินที่มั่นคงและการทำกิจวัตรประจำวันตามความเหมาะสมโดยเร็ว แผนการพยาบาลโดยทั่วไป ประกอบด้วยการกระตุ้นและการเสริมพลังอำนาจให้ผู้ป่วยสามารถบริหารข้อเข่าหลังผ่าตัด เพื่อเพิ่มพิสัยการเหยียดและการงอของข้อเข่า ป้องกันภาวะข้อเข่าติดแข็งและภาวะลิ่มเลือดอุดหลอดเลือดดำ โดยมีการใช้เครื่องขยับข้อเข่าแบบต่อเนื่อง (continuous passive motion: CPM) ช่วยในการบริหารเพิ่มองศาของข้อเข่าให้ได้พิสัยการงออย่างน้อย 65 องศาสำหรับการเดินและอย่างน้อย 105 องศาสำหรับการลุกยืนจากเก้าอี้ แต่โรงพยาบาลมีจำนวนเครื่องขยับข้อเข่าแบบต่อเนื่องจำกัด รวมทั้งเครื่องนี้มีราคาแพง  ผู้ศึกษาจึงมีแนวคิดในการพัฒนานวัตกรรมจากการใช้กระดานสไลด์ (slide board) มาสร้างเป็นนวัตกรรม “ไอแอม” (intermittent active motion: IAM) ในการช่วยผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมบริหารเพิ่มองศาข้อเข่า


เป้าหมาย


  1. ผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมมีพิสัยการงอข้อเข่าเพิ่มหลังการใช้นวัตกรรม “ไอแอม” ช่วยในการบริหารข้อเข่า

  2. ผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมพึงพอใจการใช้นวัตกรรม “ไอแอม” ในการช่วยบริหารข้อเข่า

  3. ลดค่าใช้จ่ายขององค์กรในการจัดหาเครื่องช่วยบริหารข้อเข่าสำหรับผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม

    ผลลัพธ์


    ผลประเมินการใช้นวัตกรรม “ไอแอม” ในผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมจำนวน 10 ราย พบว่า


    1. พิสัยการงอข้อเข่าข้างที่ได้รับการผ่าตัดของผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมที่ออกกำลังกายบริหารด้วยการใช้นวัตกรรม “ไอแอม” เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆตั้งแต่วันที่ 1 ถึง 3 หลังการผ่าตัด (ตารางที่ 4)

    2. ผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมที่ออกกำลังกายบริหารด้วยการใช้นวัตกรรม “ไอแอม” มีความพึงพอใจมาก โดยมีคะแนนความพึงพอใจเฉลี่ยมากกว่า 90 (ตารางที่ 5)

    3. ค่าใช้จ่ายขององค์กรในการจัดหานวัตกรรม “ไอแอม” สำหรับให้ผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมออกกำลังกายบริหารข้อเข่ามีราคาถูกกว่าเครื่องขยับข้อเข่าแบบต่อเนื่องประมาณ 385 เท่า โดยนวัตกรรม “ไอแอม” ราคา 700 บาท และเครื่องขยับข้อเข่าแบบต่อเนื่องราคา 270,000 บาท


Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
เอี่ยมพงษ์ เ. (2018). นวัตกรรม “ไอแอม” เพิ่มองศาข้อเข่าหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม. Vajira Nursing Journal, 19(2), 45–51. Retrieved from https://he02.tci-thaijo.org/index.php/vnj/article/view/138947
Section
miscellaneous

References

กีรติ เจริญชลวานิช. (2559). ศัลยศาสตร์บูรณาสภาพข้อเข่าเสื่อม. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ศิริราช.
สุภาพ อารีย์เอื้อ และ นภาภรณ์ ปิยขจรโรจน์. (2551). ผลลัพธ์ของโปรแกรมการให้ข้อมูลและการออกกำลังกายที่บ้านสำหรับผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อม.วารสารสภาการพยาบาล, 23, 72-84.