การพัฒนารูปแบบการให้ความรู้ด้านโภชนาการโดยใช้เทคโนโลยี สารสนเทศเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวาน

บทคัดย่อ

ภูมิหลัง : การพัฒนาเครื่องมือให้ความรู้เพื่อปรับเปลี่ยน พฤติกรรมผู้ป่วยเบาหวานมีแพร่หลาย แต่การใช้เทคโนโลยี สารสนเทศโดยการประยุกต์ใช้แอปพลิเคชันในเครื่องมืออัจฉริยะ ต่างๆ ยังมีข้อจำกัดวัตถุประสงค์ : เพื่อพัฒนารูปแบบการให้ความรู้ ด้านโภชนาการโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อควบคุมระดับนํ้าตาล ในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานและประเมินผลลัพธ์การใช้รูปแบบที่ พัฒนาขึ้นวิธีการ : การวิจัยและพัฒนา แบ่งเป็น 2 ระยะคือ 1) การ วิเคราะห์สถานการณ์การดูแลผู้ป่วยเบาหวานโดยระดมสมองของทีม สหวิชาชีพ และพัฒนารูปแบบการให้ความรู้ด้านโภชนาการฯโดยใช้ เทคโนโลยี ผ่านแอปพลิเคชันการจำแนกประเภทอาหาร (classify foods) ระบบปฏิบัติการ Android และ 2) การประเมินผลลัพธ์ รูปแบบที่พัฒนาโดยการวิจัยกึ่งทดลอง ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 อายุตั้งแต่ 18 ปี กลุ่มละ 40 คน กลุ่มทดลองใช้แอปพลิเคชันการ จำแนกประเภทอาหาร (classify foods) ร่วมกับการ counseling โดยแอปพลิเคชันมีสีสันสวยงามพร้อมเสียงดนตรีประกอบ ใช้การ สัมผัสด้วยปลายนิ้ว เครื่องมือ 4 ส่วนคือ 1) ข้อมูลทั่วไป พฤติกรรม สุขภาพ FBS และ HbA1c 2) ความรู้การจำแนกประเภทอาหาร 3 ประเภทคือ อาหารที่รับประทานได้ไม่จำกัด อาหารรับประทานได้ จำกัด และอาหารที่ห้ามรับประทาน เลือกรูปอาหารที่ปรากฏ เพื่อ จำแนกเข้าประเภทกลุ่มอาหารโดยใช้ระบบสัมผัสจอผ่านโทรศัพท์ มือถือ ทดลอง 1 ครั้ง ใช้จริงครั้งที่ 1 และหลังจากได้รับความรู้ด้าน โภชนาการ ใช้จริงอีก 1 ครั้ง วัดคะแนนจำนวนข้อที่ตอบถูกเมื่อ ครบ 90 วินาที กลุ่มเปรียบเทียบวัดความรู้โดยใช้รูปภาพจำแนก อาหารแบบกระดาษ วัดคะแนนจำนวนข้อที่ตอบถูก ทั้งสองกลุ่ม ได้รับการให้คำแนะนำด้านโภชนาการจากผู้เชี่ยวชาญ 3) แบบ ประเมินความพึงพอใจ และ 4) แบบประเมินการติดตามผล ทั้งสอง กลุ่มได้รับการติดตามทางโทรศัพท์ 2 สัปดาห์ก่อนวันนัดติดตามการ รักษา เพื่อทบทวนความรู้และกระตุ้นให้คำแนะนำด้านโภชนาการ เปรียบเทียบผลลัพธ์ระหว่างสองกลุ่มด้วย Independent t-test และ การเปรียบเทียบผลก่อนและหลังการทดลองด้วยสถิติ Paired t-test โครงการวิจัยผ่านการรับรองจากคณะกรรมการจริยธรรม การวิจัยในคน โรงพยาบาลราชวิถีผล : 1) ได้รูปแบบการให้ความรู้ ด้านโภชนาการโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ผ่านแอปพลิเคชั่นการ จำแนกประเภทอาหาร (classify foods) ระบบ Android และใช้ งานผ่านอุปกรณ์อัจฉริยะ มีการประมวลผลทันที กระตุ้นการเรียนรู้ ทันสมัย สะดวกต่อการใช้งาน 2) คุณลักษณะส่วนบุคคลของผู้ป่วย เบาหวานทั้งสองกลุ่มไม่แตกต่างกัน หลังทดลอง กลุ่มทดลองมี ความรู้ด้านการจำแนกประเภทอาหารสูงกว่าก่อนทดลอง และสูง กว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญ (p=0.035) กลุ่มทดลองมีค่า เฉลี่ย FBS และ HbA1c ลดลงกว่าก่อนทดลอง และลดลงมากกว่า กลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญ (p=0.041 และ p=0.048 ตาม ลำดับ) กลุ่มทดลองพึงพอใจต่อรูปแบบการให้ความรู้มากกว่ากลุ่ม เปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญ ( p<0.001) ประเด็นความพึงพอใจ ระดับมากที่สุดต่อรูปแบบให้ความรู้ด้วย classify foods ที่พัฒนา ขึ้นในด้านความน่าสนใจ ความรู้ความเข้าใจที่ดีขึ้น ความทันสมัย และความสะดวกต่อการใช้งานสรุป : รูปแบบการให้ความรู้ด้าน โภชนาการโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อควบคุมระดับนํ้าตาล ในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานมีประสิทธิภาพ การศึกษาต่อยอดควร เพิ่มระยะเวลาติดตามผู้ป่วยในการควบคุมระดับนํ้าตาลเพื่อให้เกิด ความยั่งยืน และพัฒนาเครื่องมือในด้านการออกกำลังกายและการ จัดการอารมณ์ควบคู่ไปด้วย