การเปรียบเทียบประสิทธิผลของการป้องกันภาวะกรามติด (Trismus) ระหว่างการบริหารขากรรไกรด้วยวิธีพลวัตและวิธีผสมผสานในผู้ป่วยมะเร็งศีรษะ และลำคอที่ได้รับการฉายรังสี

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงกึ่งทดลองมีวัตถุประสงค์เพื่อการพัฒนาแนวทางปฏิบัติการบริหารขากรรไกรเพื่อป้องกันภาวะกรามติดในผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับการฉายรังสีโดยศึกษาเปรียบเทียบประสิทธิผลการป้องกันภาวะกรามติด ระหว่างการบริหารขากรรไกรด้วยวิธีพลวัตและวิธีผสมผสานในผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับการฉายรังสีครบแล้วอย่างน้อย 3 เดือน จำนวน 60 ราย แบ่งเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มละ 30 ราย กลุ่มควบคุมคือกลุ่มที่บริหารขากรรไกรด้วยวิธีพลวัต และกลุ่มทดลองคือกลุ่มที่บริหารขากรรไกรด้วยวิธีผสมผสาน เครื่องมือที่ใช้ศึกษาประกอบด้วย แบบบันทึกข้อมูลทั่วไป แบบบันทึกระยะอ้าปาก ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือวัดระยะอ้าปากและเทคนิคการวัดโดยทันตแพทย์ และตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือโดยผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน 3 ท่าน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนาได้แก่ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและสถิติอนุมาน ได้แก่ Independent t-test เก็บรวบรวมข้อมูลตั้งแต่ 1 กรกฎาคม 2559 ถึง 30 มิถุนายน 2560 ผลการศึกษาพบว่ากลุ่มที่บริหารขากรรไกรด้วยวิธีพลวัตมีระยะอ้าปากลดลงเฉลี่ยเท่ากับ 0.53 เซนติเมตร และกลุ่มที่บริหารขากรรไกรด้วยวิธีผสมผสานมีระยะอ้าปากเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 0.54 เซนติเมตร เมื่อทดสอบความแตกต่างทางสถิติพบว่าหลังฉายรังสีครบแล้วอย่างน้อย 3 เดือน กลุ่มที่บริหารขากรรไกรด้วยวิธีผสมผสานมีระยะอ้าปากสูงกว่ากลุ่มที่บริหารขากรรไกรด้วยวิธีพลวัตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P Value < 0.01) การศึกษานี้สามารถสรุปได้ว่าการบริหารขากรรไกรด้วยวิธีผสมผสานในผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับการฉายรังสีมีประสิทธิผลกว่าการบริหารขากรรไกรด้วยวิธีพลวัต