การศึกษาการสูญเสียฟันและปัจจัยที่เกี่ยวข้องในระยะคงสภาพภายหลังการรักษาในผู้ป่วยทันตกรรมพร้อมมูล สถาบันทันตกรรม: การศึกษาแบบย้อนหลัง

บทคัดย่อ

ภูมิหลัง: การคงสภาพหลังการรักษาทางทันตกรรมพร้อมมูล เป็นสิ่งจำเป็นที่ช่วยให้ผู้ป่วยมีสุขภาพช่องปากที่ดีแต่ฟันที่ได้รับการรักษาก็ยังมีโอกาสสูญเสียไปได้จากปัจจัยที่แตกต่างกัน ทั้งปัจจัยที่เกี่ยวกับผู้ป่วย ปัจจัยเกี่ยวกับฟันหรืออาจรวมกันหลาย ๆ ปัจจัย ต่างกันไปในแต่ละบุคคลการตระหนักถึงปัจจัยเสี่ยงจะช่วยพัฒนาการวางแผนที่เหมาะสมให้กับผู้ป่วยได้มากขึ้น วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาอัตราการสูญเสียฟันและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟันในระยะคงสภาพภายหลังการรักษาทางทันตกรรมพร้อมมูล วิธีการ: ศึกษาอัตราการสูญเสียฟันและปัจจัยที่เกี่ยวข้องในระยะคงสภาพภายหลังการรักษาทางทันตกรรมพร้อมมูลจากข้อมูลทางเวชระเบียนและได้รับการติดตามอาการอย่างน้อย 5 ปี โดยทันตแพทย์ประจำบ้าน สาขาทันตกรรมทั่วไปสถาบันทันตกรรมตั้งแต่ปี 2555-2559 เก็บข้อมูลโดยการใช้แบบบันทึก ผล: จากการศึกษาพบว่า มีการสูญเสียฟันในระยะคงสภาพ 85 ซี่ (12.52%) คิดเป็น 0.32 ซี่ต่อคนต่อปี เมื่อนำข้อมูลการสูญเสียฟันรวมทุกสาเหตุมาวิเคราะห์พบว่ามีปัจจัยที่สัมพันธ์กับการสูญเสียฟันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การร่วมมือของผู้ป่วย (compliance) โดยกลุ่มผู้ป่วยที่ไม่ให้ความร่วมมือสม่ำเสมอ (irregular compliance) มีโอกาสสูญเสียฟันมากกว่าผู้ป่วยที่ให้ร่วมมือสม่ำเสมอ (regular compliance) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p <. 001) ถึง 15.18 เท่า (OR 15.78, 95%Cl: 3.76, 66.19) ปัจจัยต่อมาคือ อัตราส่วน C/R ratio พบว่า อัตราส่วน C/R ratioที่ 1 - 1.5 มีโอกาสสูญเสียฟันมากกว่าอัตราส่วน C/R ratio < 1อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .001) 4.97 เท่า (OR 4.97,95%Cl: 2.96, 8.33) ในขณะที่อัตราส่วน C/R ratio > 1.5มีโอกาสสูญเสียฟันมากกว่าอัตราส่วน C/R ratio < 1 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p = .006) 4.25 เท่า (OR 4.25, 95%Cl:1.52, 11.90) ปัจจัยต่อมาคือ ประเภทของ retainer พบว่า direct retainer มีโอกาสสูญเสียฟันมากกว่าฟันที่ไม่ถูกใช้เป็นretainer อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p = .001) 2.59 เท่า (OR 2.59, 95%Cl: 1.45, 4.62) ส่วนฟันที่เป็น indirect retainerมีโอกาสสูญเสียฟันมากกว่าฟันที่ไม่ถูกใช้เป็น retainer อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .001) 3.78 เท่า (OR 3.78, 95%Cl:1.97, 7.27) สรุป: อัตราการสูญเสียฟันในระยะคงสภาพภายหลังการรักษาทางทันตกรรมพร้อมมูล คือ 12.52%คิดเป็น 0.32 ซี่ต่อคนต่อปี โดยมีปัจจัยเสี่ยง คือ การไม่ให้ความร่วมมืออย่างสม่ำเสมอของผู้ป่วยในระยะติดตามผล,อัตราส่วน C/R ratio ตั้งแต่ 1 ขึ้นไป และการใช้ฟันในการทำหน้าที่เป็นฟันหลักยึดประเภทต่าง ๆ คำสำคัญ: สูญเสียฟัน, คงสภาพ, ทันตกรรมพร้อมมูล