การศึกษาต้นทุนกิจกรรมการฝึกพูด งานแก้ไขการพูด สถาบันสิรินธรเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์แห่งชาติ

บทคัดย่อ

ภูมิหลัง: ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ประมาณร้อยละ 4 - 20 มักพบปัญหาด้านภาษาและการพูดที่เรียกว่า อะเฟเซีย ดังนั้นผู้ป่วยต้องได้รับประเมินและการฝึกพูดให้เหมาะสม จากข้อมูลของหน่วยงานแก้ไขการพูด สถาบันสิรินธรเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์แห่งชาติ และในประเทศไทยพบว่ายังไม่ได้มีการศึกษาเกี่ยวกับต้นทุนต่อหน่วยของกิจกรรมการฝึกพูดในผู้ป่วยมาก่อน ทั้งนี้เพื่อให้ได้ข้อมูลนำไปใช้ในการปรับปรุงงาน การบริหารทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุด และใช้เป็นข้อเสนอแนะเชิงนโยบายต่อไป วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาต้นทุนต่อหน่วยของกิจกรรมการฝึกพูดและศึกษาการคืนทุน (cost recovery) ในผู้ป่วยที่มีปัญหาด้านภาษาและการพูดเนื่องจากโรคหลอดเลือดสมอง ณ งานแก้ไขการพูด สถาบันสิรินธรเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์แห่งชาติ วิธีการ: รูปแบบการวิจัยเป็นเชิงพรรณนา เก็บข้อมูลย้อนหลังในปีงบประมาณ 2563 วิธีการประเมินทางเศรษฐศาสตร์ เป็นแบบ Cost analysis ในมุมมองทางผู้ให้บริการสุขภาพ (healthcare provider) ต้นทุนต่อหน่วยกิจกรรม ในการศึกษาครั้งนี้ หมายถึง ต้นทุนในการให้บริการฝึกพูดผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง 1 ครั้งต่อผู้ป่วย 1 ราย  โดยใช้หลักการคิดต้นทุนกิจกรรมบริการ (activity-based costing; ABC) และคำนวณการคืนทุน (cost recovery) ของกิจกรรมการฝึกพูด ในผู้ป่วยนอก (OPD) และผู้ป่วยใน (IPD) และ charge recovery ผล: ผลการคำนวณต้นทุนกิจกรรมในการให้บริการฝึกพูดแบบเดี่ยวเท่ากับ 305.48 บาท แบบกลุ่มเท่ากับ 132.99 บาท แต่การเรียกเก็บค่าบริการฝึกพูดเรียกเก็บเท่ากันคือ 300 บาทต่อครั้ง ผลการคำนวณ การคืนทุนของผู้ป่วย OPD พบว่ามี cost recovery คิดเป็นร้อยละ 74.54 และ charge recovery คิดเป็นร้อยละ 98.20 การคืนทุนของผู้ป่วย IPD มี cost recovery คิดเป็นร้อยละ 74.31 และ charge recovery คิดเป็นร้อยละ 98.20 โดยรวมแล้วอัตราการคืนทุนของผู้ป่วยที่มารับบริการคิดเป็นร้อยละ 74.47 และ charge recovery ร้อยละ 98.20 สรุป: จากการที่มีต้นทุนค่าแรงสูงที่สุด แต่มีอัตราการเรียกเก็บค่าบริการน้อยกว่าต้นทุน แสดงถึงการขาดทุนในการให้บริการฝึกพูดแบบเดี่ยว แต่การฝึกพูดแบบกลุ่มยังคงได้กำไร ดังนั้น เพื่อให้เกิดความคุ้มทุน จึงสมควรปรับขึ้นค่าบริการฝึกพูดแบบเดี่ยวให้สอดคล้องกับต้นทุนที่แท้จริง และส่งเสริมการฝึกพูดแบบกลุ่มมากขึ้น รวมทั้งมีเกณฑ์พิจารณาถึงสภาวะผู้ป่วยแต่ละรายกับรูปแบบการฝึกพูดที่เหมาะสม เพื่อให้เกิดความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพในการรักษาเพิ่มขึ้น